Οικονομικές προκλήσεις μείωσης του πληθυσμού

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της απογραφής πληθυσμού, που δημοσιεύθηκαν την περασμένη εβδομάδα από τη Στατιστική Υπηρεσία του Κοσσυφοπεδίου, δείχνουν συρρίκνωση του μόνιμου πληθυσμού σχεδόν εννέα τοις εκατό τα τελευταία δεκατρία χρόνια. Από τους 1,739,825 κατοίκους που είχε το Κόσοβο το 2011, σήμερα έχει μόνο 1,586,659. Ταυτόχρονα, ο πληθυσμός γερνάει. στα 35 περίπου, ο μέσος όρος ηλικίας είναι σχεδόν πέντε χρόνια υψηλότερος από το 2011.

Η συρρίκνωση του πληθυσμού δεν συμβαίνει μόνο σε εμάς. Τα τελευταία 12 χρόνια, περισσότεροι από 600 χιλιάδες κάτοικοι έχουν εγκαταλείψει την Αλβανία, μειώνοντας τον μόνιμο πληθυσμό κατά 429 χιλιάδες κατοίκους, ή 15 τοις εκατό. Ως αποτέλεσμα της μετανάστευσης και της πτώσης του ποσοστού γεννήσεων, η Σερβία έχασε πάνω από 610 χιλιάδες κατοίκους την ίδια περίοδο, ενώ μέχρι το 2050 αναμένεται να συρρικνωθεί σε περίπου 5,8 εκατομμύρια, ή κατά 24 τοις εκατό. Η μείωση του ποσοστού γεννήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο πιστεύεται ότι είναι ο κύριος λόγος που ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αρχίσει να μειώνεται μέχρι τα μέσα αυτού του αιώνα. Ενώ οι χώρες της Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας εξακολουθούν να έχουν υψηλό ποσοστό γονιμότητας άνω των 2.1 γεννήσεων ανά γυναίκα, έχει πέσει κάτω από το επίπεδο αναπαραγωγής στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και, πιο πρόσφατα, την Κίνα.

Τόσο στην Αλβανία όσο και στο Κοσσυφοπέδιο, υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι για τη συρρίκνωση του πληθυσμού: η μετανάστευση και η πτώση του ποσοστού γεννήσεων. Σύμφωνα με μια προκαταρκτική εκτίμηση, η διασπορά του Κοσσυφοπεδίου αριθμεί περίπου 600 χιλιάδες άτομα, ενώ η μετανάστευση δεν σταματά. Το ποσοστό γεννήσεων εκτιμάται ότι μειώθηκε από 6,95 το 1950 σε 1,51 το 2023. Στην Αλβανία, η κατάσταση δεν είναι καλύτερη.

Κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις

Η συρρίκνωση και η γήρανση του πληθυσμού, αυτή η συνεχής τάση, έχει σοβαρές επιπτώσεις, οι οποίες, αν δεν αντιμετωπιστούν με αντίμετρα, κινδυνεύουν να βλάψουν την κοινωνική σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη.

Ο κύριος παράγοντας της συρρίκνωσης στο Κοσσυφοπέδιο και την Αλβανία είναι η μετανάστευση της νεολαίας, του πιο ζωτικού τμήματος του πληθυσμού. Επομένως, ο πρώτος και άμεσος αντίκτυπος παρατηρείται στην αγορά εργασίας. Οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν εδώ και χρόνια ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό, ιδίως στον τομέα της γεωργίας, των κατασκευών και της φιλοξενίας. Στον δημόσιο τομέα, η επίδραση αυτή είναι ιδιαίτερα αισθητή στην υγεία και την εκπαίδευση. Η έλλειψη εργατικού δυναμικού όχι μόνο θέτει τις επιχειρήσεις μπροστά στην πρόκληση της διατήρησης της παραγωγικότητας, αλλά μειώνει επίσης την οικονομική δραστηριότητα επειδή επηρεάζει τόσο την προσφορά όσο και την πλευρά της ζήτησης. Όσο λιγότεροι κάτοικοι, τόσο λιγότερο εργατικό δυναμικό, τόσο λιγότερη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες και τόσο λιγότερες επενδύσεις.

Ο συνδυασμός της συρρίκνωσης και της γήρανσης του πληθυσμού οδηγεί επίσης σε αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων, αυξάνοντας την επιβάρυνση των συνταξιοδοτικών συστημάτων και των συστημάτων υγείας, ενώ τα δημόσια έσοδα μειώνονται επειδή υπάρχει λιγότερος ενεργός φορολογούμενος πληθυσμός. Σε χώρες με χαμηλή οικονομική ανάπτυξη, η φορολογική βάση μειώνεται πολύ πιο σημαντικά καθώς μειώνεται ο πληθυσμός. Όσο μικρότερη είναι αυτή η βάση, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος αύξησης των φόρων στον μόνιμο πληθυσμό, γεγονός που επιδεινώνει την οικονομική του κατάσταση. Υπάρχουν επίσης επιπτώσεις στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας. Ένας μικρότερος και μεγαλύτερος πληθυσμός καθιστά δύσκολη την ανάπτυξη ικανοτήτων άμυνας και επιβολής του νόμου, επειδή υπάρχουν λιγότεροι νέοι για να υπηρετήσουν σε αυτούς τους τομείς. Τέλος, οι υποδομές που δημιουργήθηκαν για μεγαλύτερο πληθυσμό, όπως σχολεία, νοσοκομεία, δρόμοι κ.λπ. μπορεί να καταστεί άχρηστο, ενώ το κόστος συντήρησής του αυξάνεται.

Μια άλλη σοβαρή πρόκληση είναι ότι ένας συρρικνωμένος πληθυσμός έχει λιγότερη ποικιλομορφία και περισσότερη ομαδική σκέψη, γεγονός που υπονομεύει τη δημιουργικότητα και την καινοτομία και μπορεί να τονώσει το δόγμα, τον θρησκευτικό εξτρεμισμό και τις αυταρχικές προσεγγίσεις.

Πιθανά μέτρα

Δεν υπάρχει μαγική φόρμουλα που να σας επιτρέπει να βγείτε από αυτόν τον φαύλο κύκλο. Οι λαϊκιστικές δηλώσεις ή η διανομή δημοσίου χρήματος ως ελεημοσύνη, χωρίς κανένα σταθερό μηχανισμό και χωρίς σαφή αναπτυξιακό στόχο, δεν είναι λύσεις. Τέτοια σάκχαρα δεν παράγουν παρά μια διαφθορά των μαζών για κομματικούς σκοπούς. Από την άλλη πλευρά, τα παραδείγματα των Σκανδιναβικών χωρών έχουν αποδείξει ότι τα οικονομικά κίνητρα είναι αναποτελεσματικά. Μόνο μια χρηστή διακυβέρνηση, η οποία εστιάζει στην ενίσχυση της κρατικής νομιμότητας, στην παροχή ασφάλειας, ίσων συνθηκών, επιβολής του νόμου και χρηστής διαχείρισης του δημόσιου χρήματος, μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την αύξηση της ποιότητας ζωής στη χώρα, που αποτελεί προϋπόθεση για τον μετριασμό της μετανάστευσης.

Πρέπει να αναζητηθούν λύσεις εντός των κοινωνικών και οικονομικών χαρακτηριστικών και χαρακτηριστικών, αντανακλώντας τις συγκεκριμένες τρέχουσες και στρατηγικές εθνικές ανάγκες. Βραχυπρόθεσμα, το Κοσσυφοπέδιο θα συνεχίσει να καλύπτει τα οικονομικά του ελλείμματα μέσω της διασποράς. Τα εμβάσματα, οι επενδύσεις και τα έξοδα της διασποράς κατά τη διάρκεια των εορτών, που σήμερα αποτελούν περίπου το 30 τοις εκατό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, θα μετριάσουν για λίγο το σημερινό πρόβλημα. Αλλά η διάρκεια ζωής αυτής της λύσης μπορεί να είναι πολύ μικρότερη από ό,τι θα θέλαμε. Η καλύτερη λύση βρίσκεται στην ενδυνάμωση του ιδιωτικού τομέα, ο οποίος φέρνει μαζί του επενδύσεις, ευημερία, σταθερότητα, απασχόληση, περιουσιακά στοιχεία και εισόδημα για μια ισχυρότερη και πιο βιώσιμη βάση ανάπτυξης και μεγαλύτερη κοινωνική ισότητα. Στην εποχή μας, ο ιδιωτικός τομέας δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς καινοτομία. Για την καινοτομία χρειάζεται μια σοβαρή επένδυση στην εκπαίδευση, η σημερινή κατάσταση της οποίας είναι, ήπια, απαράδεκτη.

"Digital Nomads"

Οι προληπτικές οικονομικές πολιτικές θα πρέπει να επικεντρωθούν στη συγκομιδή των καρπών της ψηφιακής επανάστασης, ιδίως της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία μπορεί να μετριάσει τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού και ταυτόχρονα να αυξήσει την παραγωγικότητα. Ζωτικής σημασίας για αυτό είναι ο ανθρώπινος παράγοντας, του οποίου οι ικανότητες δεν μπορούν να αυξηθούν από τη μια μέρα στην άλλη.

Ως ενδιάμεση λύση, θα μπορούσε να είναι η τόνωση της άφιξης «ψηφιακών νομάδων» δίνοντας τη δυνατότητα σε ταλέντα από όλο τον κόσμο να εργαστούν στο Κοσσυφοπέδιο και να επωφεληθούν από τους χαμηλούς φόρους, την καλή ψηφιακή υποδομή, τις καλές συγκοινωνιακές συνδέσεις με τον κόσμο, την ελκυστικότητα της νυχτερινής ζωής. πολυάριθμα φεστιβάλ, χαμηλό κόστος διαβίωσης, νέος ακόμα πληθυσμός με ισχυρές ψηφιακές δεξιότητες, ασφάλεια κ.λπ. Από την άλλη πλευρά, η αύξηση της προσφοράς και της ζήτησης στην αγορά μπορεί να τονωθεί με την καλύτερη ενοποίηση με τις περιφερειακές αγορές, ιδιαίτερα με αυτές της Αλβανίας, της Βόρειας Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου, και αυξάνοντας ταυτόχρονα την ελκυστικότητα για ξένες επενδύσεις. Τέλος, τα κίνητρα για τις νέες οικογένειες, ιδίως σε σχέση με τη σχολική ημερήσια φροντίδα, την παροχή υγιεινών σνακ για τα παιδιά και ένα σύγχρονο σύστημα υγείας με οικονομικά προσιτή ασφάλιση υγείας είναι απαραίτητα μέτρα. Το Κοσσυφοπέδιο έχει την τελευταία στιγμή να αποφασίσει εάν θα παραμείνει μια χώρα οικονομικά εξαρτημένη από τη διασπορά και θα μετατραπεί σιγά-σιγά σε φτωχό οίκο ευγηρίας ή θα λάβει μέτρα για να γίνει μια σύγχρονη, κινούμενη, καινοτόμος, δημιουργική και οικονομικά ανεπτυγμένη.