Μελέτες για τους Αλβανούς στη Μεγάλη Βρετανία και τη Βόρεια Ευρώπη

Ο τόμος «Μελέτες για τους Αλβανούς στη Μεγάλη Βρετανία και τη Βόρεια Ευρώπη» φέρνει 40 βοηθήματα για διαφορετικούς τομείς σπουδών που σχετίζονται με το θέμα μας. Στις 518 σελίδες του, θα βρείτε αναφορές, αναλύσεις, κριτικές, συζητήσεις για διάφορες πτυχές που ενδιαφέρουν τον αλβανικό κόσμο Βρετανών και Βορειοευρωπαίων συγγραφέων. Στην περίπτωση αυτή, ξεχωρίζουν οι συχνές συγκεντρώσεις γύρω από τα έργα συγγραφέων όπως ο Λόρδος Μπάιρον, ο Στιούαρτ Μαν, η Έντιθ Ντάραμ, ο Νόελ Μάλκολμ, ο Κρίστιαν Σάντφελντ, ο Χόλγκερ Πέντερσεν, ο Άρθουρ Έβανς ή ο Τζον Γουίλκς, αλλά γενικά ο ορίζοντας διευρύνεται περισσότερο από άλλα συνέδρια, τώρα όχι μόνο στη γλωσσολογία, αλλά και στη λογοτεχνία, στις εθνολογικές-εθνογραφικές μελέτες, στην αρχαιολογία, ακόμη και σε γεωπολιτικές και ιστοριογραφικές πτυχές

Οι «Μελέτες για τους Αλβανούς στη Μεγάλη Βρετανία και στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης» είναι ο πέμπτος τόμος μελετών από την πολύ επιτυχημένη σειρά διεθνών συνεδρίων αλβανικών σπουδών εκτός Αλβανίας. Μέχρι στιγμής έχουν πραγματοποιηθεί τα ακόλουθα συνέδρια: Albanian Studies in America, 2015 (2016), επ. 665; Αλβανικές σπουδές σε γερμανόφωνες χώρες, 2017 (2018), εφ. 861; Αλβανικές σπουδές στην Ιταλία, 2019 (2020), εφ. 567; Αλβανικές σπουδές στη Γαλλία, 2021 (2022), εφ. 638 και Μελέτες για τους Αλβανούς στη Μεγάλη Βρετανία και στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης, 2023 (2024), εφ. 518, συνολικά 3060 σελίδες βιβλίων μέχρι στιγμής. Όχι μόνο ως προς τον όγκο, αλλά κατά πρώτο λόγο ως προς τον αριθμό των συμμετεχόντων και την ποιότητα των κριτικών, όλη αυτή η δραστηριότητα αντιπροσωπεύει ένα σοβαρό εγχείρημα αξιολόγησης των αλβανικών σπουδών στον κόσμο από μια γενιά μελετητών που εκτείνεται περίπου μια δεκαετία. Μας χαροποιεί επίσης το γεγονός ότι μια τόσο υψηλή αξιολόγηση αυτών των αποτελεσμάτων προήλθε όχι μόνο από τους πολλούς συμμετέχοντες σε αυτά τα συνέδρια, αλλά και από τις αξιολογήσεις που έγιναν στη συνέχεια. Για εμάς, σε όλη αυτή τη δραστηριότητα, ήταν σημαντικό οι συμμετέχοντες να αισθανθούν την ατμόσφαιρα αναγκαίων και ανοιχτών συζητήσεων προς όλες τις κατευθύνσεις, που εξασφάλισαν πολύ θετικά αποτελέσματα. Στις προβλέψεις μας στον Τομέα Γλωσσολογίας και Λογοτεχνίας της ASHAK, που είναι και συνεχίζει να είναι ο κύριος φορέας αυτής της δραστηριότητας, μέχρι το τέλος αυτού του κύκλου έχουμε μερικούς κύκλους να ολοκληρώσουμε: του χρόνου θα έχουμε ένα συνέδριο για τις αλβανικές σπουδές μεταξύ των Νότιων Σλάβων, τότε μπορούμε να έχουμε ένα άλλο για τις αλβανικές σπουδές στη Ρωσία και μεταξύ άλλων Σλάβων, το τρίτο, εξίσου σημαντικό, μπορεί να είναι ένα συνέδριο για τις αλβανικές σπουδές στη Ρουμανία και την Ελλάδα, και ίσως το τελευταίο για μελέτες για τους Αλβανούς στην Τουρκία και τον αραβικό κόσμο. Με αυτόν τον τρόπο ο κύκλος θα ολοκληρωνόταν. Ο κύριος φορέας όλων αυτών των συνεδρίων ήταν και θα είναι ο Τομέας Γλωσσολογίας και Λογοτεχνίας της ASHAK, αλλά, όπως συνέβη σε μία περίπτωση, μπορεί επίσης να απαιτηθεί συνεργασία με το τμήμα Κοινωνικών Επιστημών ή, όπως σε δύο άλλες περιπτώσεις, συνεργασία με την ASHSH . Μπορεί στο μέλλον να εμπλακούν σε αυτές τις δραστηριότητες και άλλα ιδρύματα εκτός του αλβανικού κόσμου. Ο βαθμός διαφάνειας που εκδηλώνεται στις μέχρι τώρα δραστηριότητες και η προσπάθεια να συμπεριληφθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι ερευνητές, η ποιότητα των αναφορών, οι εποικοδομητικές κριτικές απόψεις και τα ολοκληρωμένα οράματα στις αλβανικές σπουδές γενικά και μαζί με αυτό και στις βαλκανολογικές και ευρύτερες απόψεις , έκαναν τον κόσμο να δημιουργήσει μια πολύ θετική αξιολογική εικόνα για τις εξελίξεις των σπουδών στο Κοσσυφοπέδιο και στον αλβανικό κόσμο και έχουν μεταφέρει το σημαντικό μήνυμα του ανοίγματος αυτών των μελετών και των φορέων μέσα σε αυτές προς ενσωμάτωση στο σχετικό φιλολογικό, γλωσσικό, λογοτεχνικό, πολιτιστικούς κλάδους, ακόμη και σε σχέση με ιστορικές, εθνολογικές, αρχαιολογικές και άλλες πτυχές του σημερινού κόσμου. Αν και όλες αυτές οι δραστηριότητες είχαν και συνεχίζουν να έχουν ένα κοινό γενικό όραμα για την αξιολόγηση των επιτευγμάτων μέχρι τώρα, και με αυτό στόχο την περικοπή, να προχωρήσουμε περαιτέρω σε ένα άλλο επίπεδο απόψεων προς νέες αναλύσεις και συνθέσεις, καθεμία από αυτές έφερε ιδιαιτερότητες και πτυχές που χαρακτηρίζουν τους χώρους στους οποίους έχουν αναπτυχθεί αυτές οι μελέτες, οπότε σε κάθε περίπτωση κατέστη αναγκαίο τα οργανωτικά συμβούλια να επαναδιαστασιολογήσουν τους στόχους, τους χώρους και τα πεδία σπουδών που θα συμπεριληφθούν στο επόμενο συνέδριο. Σε κάθε περίπτωση, προτεραιότητα ήταν η ανταπόκριση στις ανάγκες για όσο το δυνατόν πιο ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ ερευνητών από διαφορετικά περιβάλλοντα, καλοδεχούμενες κάθε είδους παρατηρήσεις, ειδικά εκείνες που συζητούν και προβληματίζουν. Ο διάλογος με συναδέλφους από διαφορετικές χώρες και σε σχέση με τα επιτεύγματα που σημειώνονται στις αντίστοιχες παραδόσεις ήταν και παραμένει μόνιμος στόχος. Έχει παρατηρηθεί ότι σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάστηκε να εξεταστούν τα αποτελέσματα πραγματοποίησης μελετών και ταξιδιωτικών εγγράφων ή τεκμηρίωσης άλλων φύσεων που σχετίζονται με τον αλβανικό κόσμο, και έτσι οι ορίζοντες των συνεδρίων διευρύνθηκαν, για να συμπεριληφθούν περισσότερα σε τέλος, όλα τα συμφέροντα στον κόσμο και οι αλβανικοί χώροι διαβίωσης. Αυτό το πράγμα έχει παρατηρηθεί ιδιαίτερα στα δύο τελευταία συνέδρια, αλλά έχω την εντύπωση ότι θα επεκταθεί στο μέλλον.

Στην κριτική που δημοσιεύτηκε για τον τόμο «Αλβανικές μελέτες στις γερμανόφωνες χώρες» στο σημαντικό περιοδικό «Zeitschrfit für Balkanologie», ο καθηγητής από το Βερολίνο Christian Voss εκτίμησε:

«Στο faszinierender Weise zeigen uns die 50 Beiträge den Zustand und die Dynamik eines τυπικά «kleinen Faches», das sich allmälich aus seiner indo¬ger¬ma¬nistischen Παράδοση emanzipiert und Anschluß an neuere und interdisanzeerziessplus... eine Internationa¬lisierung des Fachs... Mit diesem Band erweist sich Prishtina erneut als Gravitationspunkt der europäischen Albanologie».

«Συναρπαστικά, οι 50 επιχορηγήσεις μας δείχνουν την κατάσταση και τη δυναμική ενός «συνήθως μικρού φαχου», που σταδιακά χειραφετείται από την ινδοευρωπαϊκή παράδοση και συνδέεται με νεότερες και διεπιστημονικές προσεγγίσεις... Αυτή η διαδικασία συνεπάγεται μια διεθνοποίηση του fahu.. Με αυτόν τον τόμο, η Πρίστινα αποδεικνύεται και πάλι ως κέντρο βάρους για τις ευρωπαϊκές αλβανικές σπουδές».

"...μια γη μέσα στο τόξο της Ιταλίας, αλλά λιγότερο γνωστή από το εσωτερικό της Αμερικής"

Στις μέχρι τώρα μελέτες έχει παρατηρηθεί ότι τα ενδιαφέροντα των συγγραφέων του βρετανικού κόσμου για τον αλβανικό κόσμο εκτείνονται συχνότερα στις αρχές του 18ου αιώνα, όταν ο ιστορικός Edward Gibbon μίλησε για την Αλβανία ως «μια γη μέσα στο τόξο της Ιταλίας, αλλά λιγότερο γνωστό ως το εσωτερικό της Αμερικής». Εκτιμήσαμε μάλιστα τη στάση της κεντρικής προσωπικότητας στις σημερινές αλβανικές σπουδές στον βρετανικό κόσμο, του Sir Noel Malcolm, σύμφωνα με τον οποίο: «Μέχρι τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα, οι επαφές μεταξύ Βρετανίας και Αλβανίας ήταν ελάχιστες, πολύ λίγες σε προσωπικό επίπεδο. και καθόλου σε επίσημο επίπεδο».

Ο Mithat Frashëri ήταν από τους πρώτους στον αλβανικό πολιτισμό που έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτού του είδους τις σπουδές στον βρετανικό κόσμο με μια σειρά μελετών με τον κοινό τίτλο "Ξένοι ταξιδιώτες στην Αλβανία μέχρι το τέλος του XIX αιώνα", που δημοσιεύτηκε στο "Knowledge" στα έτη 1927-29. Τόνισε σωστά τη σημασία των σημειώσεων του εξέχοντος ποιητή του ρομαντισμού, Λόρδου Βύρωνα: «Ένα ταξίδι που έκανε ίσως το σπουδαιότερο όλων - αν και από επιστημονική άποψη δεν υπήρχε καρπός ως εξερεύνηση και ανακαλύψεις για την Αλβανία - ότι, αναμφίβολα, αι του Λόρδου Βύρωνα, στα Γιάνινα και στο Τεπελένα. Από αυτή την επίσκεψη στο μέρος 'όπου τα αγόρια είναι άγρια ​​και άγρια, αλλά όχι χωρίς αρετή' ο ποιητής προσθέτει το πιο όμορφο μέρος στα ποιήματα Childe Harold's Pilgrimage: Ο Χάρολντ εδώ είναι ο ίδιος ο Βύρων». Και έχοντας παρουσιάσει τις νότες των JC Hobhause, H. Holland, JJ Best, D. Urquhart, Doduell κ.λπ. Ο Skëndo εκτίμησε ιδιαίτερα το έργο του Edward Lear. στη συνέχεια του WM Leak, Lord J. Hobhouse, κ.λπ. Τον XNUMXό αιώνα, η δραστηριότητα της Edith Durham, και λίγο αργότερα του SE Mann, εκτιμήθηκε ιδιαίτερα τόσο για το εύρος τους όσο και για το βάθος των παρατηρήσεών τους σε ολόκληρο τον αλβανικό κόσμο. Τις τελευταίες δεκαετίες στη Μεγάλη Βρετανία έχει αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον για τις αλβανικές σπουδές, τόσο στους τομείς της ιστορίας, της εθνολογίας, όσο και στους τομείς της φιλολογίας, συμπεριλαμβανομένου του ενδιαφέροντος για τον αλβανικό πολιτισμό και λογοτεχνία. Οι καθυστερημένες εξελίξεις μεταξύ των Αλβανών, η ολοένα και πιο πυκνή παρουσία της αλβανικής διασποράς εκεί, έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο στην προώθηση αυτού του αυξημένου ενδιαφέροντος για τον αλβανικό κόσμο στη Μεγάλη Βρετανία, από όπου έχει προέλθει σημαντική βοήθεια και για σημαντικές πτυχές, όπως η κινήματα για την απελευθέρωση, η αντανάκλαση των οδυνηρών δεινών στις περιοχές από τις οποίες διώχθηκαν οι Αλβανοί, ιδίως στο Τσαμέρι, τα κινήματα για την απελευθέρωση στο Κόσοβο κ.λπ. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε αυτές τις κεντρικές δεκαετίες η εις βάθος επιστημονική δραστηριότητα του Sir N. Malcolm υπήρξε. Το συνέδριο αυτό ανέλυσε, συνέκρινε και ανέδειξε τις συνεισφορές που οι Βρετανοί συγγραφείς, παρά τη γεωγραφική απόσταση, έχουν δώσει εδώ και τρεις αιώνες στη γνώση του αλβανικού κόσμου.

Ένα σημείωμα των αρχών του 14ου αιώνα από τον βρετανικό κόσμο

Με την ευκαιρία αυτή, επιτρέψτε μου να θυμηθώ ένα πολύ παλαιότερο σημείωμα, από την αρχή του XIV από τον βρετανικό κόσμο, μια σημείωση που δεν αποτυπώθηκε στο συνέδριο, αλλά έχει αναμφισβήτητη αξία. Η αξία του προκύπτει από τη συμφραζόμενη, έστω και πολύ σύντομη, και μας λέει ξεκάθαρα ότι ο αλβανικός κόσμος και οι ιδιαιτερότητές του επισημάνθηκαν πολύ νωρίς και σε μεγάλες αποστάσεις.    

Λέγεται συνήθως ότι ο Πτολεμαίος τον 1038ο αιώνα μ.Χ. είχε αναφέρει τη μεγάλη ιλλυρική φυλή Albanoi και την πόλη Albanopolis, την οποία η αρχαιολογική και ιστορική έρευνα έχει ταυτίσει με τα ερείπια που βρέθηκαν στο Zgërdesh κοντά στην Kruja. Μετά από αυτό δεν υπάρχουν άλλες αναφορές στην ιστοριογραφία μέχρι τις βυζαντινές αναφορές του sh. XI: Michael Attaliates το 1042 ως άλβανοί καὶ λατῖνοί, το 1078 ως ρωμαίων καὶ άλβανῶν και το 1148 ως βουλγάρων καὶ άρβανιτῶν: Anna Comnena, κόρη του αυτοκράτορα Alexius I Comnenus και της Irene Ducas το XNUMX:  με αφορμή την πολιορκία του Δυρραχίου το 1081 και την ήττα του Βυζαντινού Αυτοκράτορα εκεί, λέγεται μεταξύ άλλων: «Όλη η υπόλοιπη πόλη τέθηκε υπό τη διοίκηση του Comiskort, καταγωγής (γεννημένος) από (στο) Arberia: τῷ ἕξ Arβανῶν ὀρμωμένῳ' .

Η άλλη εικαζόμενη πρώιμη αναφορά εμφανίζεται στο σερβικό χειρόγραφο έγγραφο του 1628, το οποίο αναφέρεται σε έναν θρύλο της εποχής του Τσάρου Σαμουήλ, γνωστός ως XI (αρχές του 1000), όπου αναφέρονται οι Ορθόδοξες γλώσσες (βουλγαρικά, ελληνικά, συριακά, ιβηρικά (γεωργιανά) και ρωσικά) με τα τρία ορθόδοξα αλφάβητα: ελληνικό, βουλγαρικό και ιβηρικό και 12 γλώσσες των ημιπίστων ( Καθολικοί Χριστιανοί) : των Γερμανών, των Φράγκων, των Μαγυάρων, των Ινδών, των Ιακωβιτών, των Αρμενίων, των Σάξονων, των Λεχών, των Αρβανίων, των Κροατών, των Υσιανών, των Γερμανών. Οι αμφιβολίες σχετικά με αυτό το έγγραφο προκύπτουν από το γεγονός ότι η σ. XVII, μιλά για τον μύθο που υποτίθεται ότι είναι του sh. XI, οι Αλβανοί αναφέρονται ως Arbanasi, ενώ στα σερβικά. π.χ. Ο XI Arbëni ονομαζόταν Rabъnъ, άρα είχε υποστεί τη σλαβική μετάθεση των υγρών του sh. VIII-IX.

Ανώνυμος: Descriptio Euro¬pae Orientalis, 1308 Γάλλου Δομινικανού κληρικού, όπου ειπώθηκε:

Habent enim Albani prefati linguam distinctam a latinis, Grecis et Sclavis ita quod in nullo se inteligunt eum aliis nationalibus

«Οι προαναφερθέντες Αρμπέρι έχουν μια γλώσσα διαφορετική από αυτή των Λατίνων, των Ελλήνων και των Σλάβων, ώστε να μην μπορούν με κανέναν τρόπο να συνεννοηθούν με άλλους λαούς».

Ο Konstantin Jireček στο "Die Romanen in den Städten Dalmatiens während des Mittelalters" Τόμος 49, Μέρη 1-3, 1904, είπε:

«Την πρώτη αναφορά του «lingua albanesesca» (χσ. λατ. -iscus to thraciscus, daciscus, it. Vj. gre¬cescho, turchescho) βρήκα σε μια δικαστική αναθεώρηση στο Ντουμπρόβνικ το 1285 για μια κλοπή του σπιτιού του Petar de Volcio στο Belen (τώρα Plat) στη Zhupa. Ο μάρτυρας Ma¬theus, γιος του Mar¬cut de Mençe, λέει: audiui unam uocem, clamantem in monte ling¬gua albanesesca, και μετά δίπλα στον αμπελώνα του Benedict de Gondula είχε δει τον ‛unum Alba¬nensem' να κουβαλάει σταφύλια και ‛duas scopinas plenas πρέπει». Arba¬na από το τέλος του Μεσαίωνα, την εποχή μετά την άνθηση του εμπορίου και της ναυτιλίας, όταν οι θρησκευτικές σπουδές είχαν μικρή ελκυστική δύναμη για τους ίδιους τους ανθρώπους του Ντουμπρόβνικ, στο Ντουμπρόβνικ υπήρχαν πολλοί (sehr viel), έμποροι, τεχνίτες και ιδιαίτερα μοναχοί και ιερείς από τα βουνά της Βόρειας Αλβανίας», σύμφωνα με την έκδοση Βελιγράδι 1952, σελ. 51. 

Από το Milan Sufflay το 1911, γνωρίζουμε και έχουμε σχολιάσει το Directorium ad passagium faciendum του έτους 1332 του Δομινικανού αδελφού Guillielmus Adam με την περίφημη φράση του: "licet Albanenses aliam omnino linguam a latina habeant et diversam, tamen littteram habent in usu omnibus suis libris», μια πρόταση που έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις σχετικά με τα στοιχεία της γλώσσας, καθώς και την ύπαρξη των αρχαιότερων αλβανικών γραπτών. Δέκα χρόνια νωρίτερα έχουμε το σημείωμα των Ιρλανδών Δομινικανών αδελφών Symon Semeonis και Hugo Illuminator, στο οποίο έχουμε τώρα την ευκαιρία να αναφερθούμε στο λατινικό κείμενο.

"Η Sklavonia τελειώνει 30 μίλια από την πόλη και το Albanye ξεκινά από την Budva"

Ο Xhevat Lloshi σε αυτόν τον τόμο του Συνεδρίου μας έρχεται με τις ενδείξεις για τα ταξίδια του John Mandeville το 1322, σύμφωνα με τις οποίες μετά το Ντουμπρόβνικ «η Σκλαβονία τελειώνει 30 μίλια από την πόλη και το Albanye αρχίζει από την Μπούντβα». Σταμάτησε επίσης στα λιμάνια του Δυρραχίου και της Αυλώνας, σύμφωνα με το βιβλίο που εκδόθηκε το 1499. Xh. Ο Lloshi ανακοινώνει επίσης εν συντομία ότι την ίδια χρονιά έχουμε και το «Οδοιπορικό του Simon Simeonis από την Hybernia με τον Hygonius the Flighttor to the Holy Tod», όπου έγραψε και για το Δυρράχιο, το οποίο ονομάζει Durachiam. Ο Lloshi προσθέτει μόνο ότι οι σημειώσεις του δημοσιεύτηκαν το 1778 στο Cambridge, σελ. 44-45. Δεν αναφέρει ότι ο R. Elsie σχολίασε αυτό το κείμενο σε ξεχωριστό άρθρο το 1991 και ξανά στο βιβλίο του «Early Albania. A Reader of Historical Texts 11th-17th Centuries», Harrassowitz, Wiesbaden, 2003, 26-27. Για μένα αξίζει να δώσω τις λεπτομέρειες αυτού του ταξιδιωτικού, του πρώτου του βρετανικού κόσμου, τοποθετώντας το στην ιστορική ροή, όσο περισσότερο έχουμε το λατινικό του κείμενο.

Το 1322, σε ένα ταξίδι στον ιερό τόπο από την Ιρλανδία, ο Αγγλο-Ιρλανδός Φραγκισκανός Symon Simeonis μαζί με τον Hugo the Illuminator πέρασαν από τα αλβανικά χωριά καθ' οδόν και σημείωσαν στο Itinierarium Symonis Symeonis ab Hybernia ad Terram Sanctam την κατάπληξή τους σε αυτά τα χωριά. , μίλησαν για την κατάσταση στο Δυρράχιο . Ο Lumo Skëndo δεν είχε αναγνωρίσει αυτές τις σημειώσεις. Εκδόθηκε ξανά στη Βρετανία το 1960. Σημειώνονται στο «Kulturne veze izmajugosnohsnih zemlja i engleske do 1700. godine» του V. Kostić και στο Robert Elsie το 1972 και Υπήρχε η ανακοίνωση ότι οι δύο Φραγκισκανοί από την Ιρλανδία είχαν φτάσει στη Βενετία στις 278 Ιουνίου, ενώ στις 79 Αυγούστου είχαν αναχωρήσει για την Πούλα, δύο μέρες αργότερα είχαν φτάσει στο Ντουμπρόβνικ με Χβαρ και Κορτσούλα. Είχαν συνεχίσει στο Ulqin, «που ανήκει στον βασιλιά της Rasha» [Rashka] και στην Arbenia, «που ο προαναφερόμενος βασιλιάς Rashian έχει θέσει υπό την εξουσία του», για να συνεχίσουν στην Κέρκυρα και την Κρήτη.

Η σημασία είναι ότι αυτό το σημείωμα προέρχεται μόλις 14 χρόνια μετά την Descriptio Europae Orientalis (Περιγραφή της Ανατολικής Ευρώπης), 1308, των Δομινικανών Ανώνυμων, και προέρχεται από τον όχι και τόσο κοντινό ιρλανδικό κόσμο.

Το λατινικό κείμενο που αναπαράγεται στο Kostić είναι το εξής:

Πρωτότυπο λατινικό: Albania est provincia inter Sclavoniam et Romaniam per se linguam habens, quam nuper predictus rex Rassie schismaticus suo dominio subjugavit. Ipsei enim Albanenses schissmatici sunt, graecorum utentes ritu, et eisdem habitu et gestu in omnibus conformes; nam greci raro vel nunquam utuntur caputio, sed capello albo, quasi plano in parte anteriori taminiate, et in posteriori elevate, ut eorum crines intuentuium occulis luculentius appareant: quia in crinium longitudine et puleglochturud. Sclavi vero ... tantum capello albo ablogo et rotundo, cujus sumitati nobiles pennam longam figunt, qua facilius a rusticus et villanis distingui queunt atque cognosci,

CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College, Cork, Ireland – http://www.ucc.ie/celt (2017). Διανέμεται από το CELT online στο University College, Cork, Ιρλανδία. Κείμενο ID Αριθμός: T300002-001 (Ηλεκτρονική έκδοση που συντάχθηκε από τη Natasha Dukelow, Beatrix Färber).

Αγγλική μετάφραση της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ιρλανδίας: «Μετά από λίγες μέρες που μείναμε εδώ, περάσαμε από το Dul¬cigno, που ανήκει στον βασιλιά της Rassia, και στη συνέχεια δια θαλάσσης στο Durazzo, μια πόλη κάποτε διάσημη και ισχυρή τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα , κτήση του Αυτοκράτορα των Ελλήνων. Τώρα όμως υπόκειται στον Πρίγκιπα της Ρουμανίας, αδελφό του Βασιλιά της Ιερουσαλήμ, και βρίσκεται στην επαρχία της Αλβανίας, που είναι η επαρχία μεταξύ Σλαβονίας και Ρουμανίας, έχοντας μια δική της γλώσσα, η οποία υποτάχθηκε πρόσφατα και προστέθηκε στη δική του κυριαρχίες από τον προαναφερθέντα βασιλιά της Ρασσίας, έναν σχισματικό, γιατί οι Αλβανοί είναι και οι ίδιοι σχισματικοί, χρησιμοποιώντας την ελληνική ιεροτελεστία και μοιάζουν πολύ με τους Έλληνες ως προς την ενδυμασία και τους τρόπους. Γιατί οι Έλληνες φορούν σπάνια ή ποτέ κουκούλα, αλλά ένα λευκό καπέλο, σχεδόν επίπεδο, γυρισμένο προς τα κάτω μπροστά και προς τα πίσω, έτσι ώστε τα μαλλιά τους, για το μήκος και την ομορφιά για τα οποία είναι πολύ περήφανοι, να είναι περισσότερο φαίνεται ξεκάθαρα...

Αυτή η πόλη [Durazo] βρίσκεται στο κύκλωμα των τειχών της πολύ εκτεταμένο, αλλά σε κτίρια άθλια μικρά, γιατί κάποτε καταστράφηκε ολοσχερώς από σεισμό, κατά τον οποίο οι πλούσιοι πολίτες και κάτοικοι, όπως υποστηρίζεται, ανήλθαν σε 24,000. θάφτηκαν κάτω από τα δικά τους παλάτια και σκοτώθηκαν. Είναι πλέον αραιά κατοικημένη από λαούς που διαφέρουν ως προς τη θρησκεία, τα έθιμα και τη γλώσσα, από Λατίνους, Έλληνες, ύπουλους Εβραίους και βάρβαρους Αλβανούς. Εδώ κυκλοφορούν μικρά νομίσματα που ονομάζονται tournois, από τα οποία τα έντεκα αξίζουν ένα βενετσιάνικο γρόσο, και αυτά είναι τρέχοντα σε όλη τη Ρουμανία. Αυτή η πόλη απέχει 200 ​​μίλια από τη Ραγκούσα».

Κατά προσέγγιση αλβανική μετάφραση: «Μετά από λίγες μέρες που μείναμε εκεί, περάσαμε από το Ουλκίν, που ανήκει στον βασιλιά της Ράσα, και στη συνέχεια μέσω της θάλασσας στο Δυρράχιο, μια κάποτε διάσημη και ισχυρή πόλη τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα, ιδιοκτησία του αυτοκράτορες των Ελλήνων. Τώρα όμως ανήκει στον Πρίγκιπα της Ρουμανίας [Ελληνικό Βυζάντιο], τον αδερφό του Βασιλιά της Ιερουσαλήμ, και βρίσκεται στην επαρχία Arbën, που είναι μια επαρχία μεταξύ Σλαβονίας και Ρουμανίας, η οποία έχει τη δική της ειδική γλώσσα, που ήταν πρόσφατα σχεδιάστηκε και εντάχθηκε στους τομείς του εν λόγω Βασιλιά  του Ράσα, σχισματικοί, αφού σχισματικοί είναι και οι Αρμπέροι, που χρησιμοποιούν την ελληνική ιεροτελεστία και μοιάζουν πολύ με τους Έλληνες στο ντύσιμο και στη συμπεριφορά. Όπως οι Έλληνες σπάνια ή ποτέ φορούν πέπλο, αλλά λευκό καπέλο, κυρίως επίπεδο, λοξό στο μέτωπο και στην πλάτη, έτσι ώστε τα μαλλιά τους, για το μήκος και την ομορφιά για τα οποία είναι πολύ περήφανοι, να φαίνονται πιο συχνά. ...

Η πόλη [του Δυρραχίου] μέσα στα τείχη της είναι πολύ ευρύχωρη, αλλά σε κτίρια άθλια μικρά, γιατί κάποτε καταστράφηκε ολοσχερώς από σεισμό, κατά τον οποίο οι ευημερούντες πολίτες και κάτοικοι, όπως μαρτυρήθηκε, θάφτηκαν 24.000. μέσα στα παλάτια τους και σκοτώθηκαν. Τώρα κατοικείται πυκνά από ανθρώπους που διαφέρουν ως προς τη θρησκεία, τα έθιμα και τη γλώσσα, από Λατίνους, Έλληνες, ύπουλους Εβραίους και βάρβαρους Αρμπέρους. Τα μικρά νομίσματα γνωστά ως tournois είναι κοινά εδώ, τα 11 sish αξίζουν όσο ένα βενετσιάνικο γρόσο και είναι ευρέως διαδεδομένα σε όλη τη Ρουμανία. Αυτή η πόλη απέχει 200 ​​μίλια από τη Ραγκούσα».

Σημαντική διαδρομή στις μελέτες του αλβανικού κόσμου

Τα ενδιαφέροντα για την αλβανική γλώσσα, τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό δεν έλειψαν ακόμη και από διάφορους συγγραφείς που προέρχονται από τις Σκανδιναβικές χώρες και γενικότερα από τη βόρεια Ευρώπη. Σε αυτούς τους χώρους δεν υπάρχουν τόσο πρώιμες ανακοινώσεις για τον αλβανικό κόσμο όπως αυτή που αναφέρει ο Ιρλανδός Συμεών, αλλά από την αρχή του 50ον, από εκεί έχουμε βαριές παρατηρήσεις, όπως αυτές του R. Rask, του S. Bugge κ.λπ., που έρχονται και εντείνονται και εμβαθύνουν ιδιαίτερα στον «Δανό Χαρουσάν» Χ. Πέντερσεν, όπως τον αποκαλούσε ο Σ. Ρίζα μας στο έτη XNUMX του sh. παρελθόν, για να συνεχίσει με σοβαρούς συγγραφείς και με βαρύτατη βοήθεια στο Χρ. Sandfeld του G. Svanne, αργότερα. Φυσικά, οι παρατηρήσεις των Ullmar Quick, Berit Beker και άλλων συγγραφέων στην εποχή μας αφήνουν σημαντικό στίγμα στις μελέτες του αλβανικού κόσμου. Το ενδιαφέρον σε αυτόν τον κόσμο για την Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο, τη Βόρεια Μακεδονία, την κοιλάδα της Πρέσεβας, το Μαυροβούνιο και την αλβανική διασπορά στην εποχή μας είναι πάντα αυξανόμενο. Σε αυτόν τον τόμο έχουμε και μια καινοτομία: για πρώτη φορά έχουμε και απόψεις για τις αρχαιολογικές μελέτες Βρετανών συγγραφέων για τους αλβανικούς χώρους.

Ο τόμος που έχουμε μπροστά μας φέρνει 40 βοηθήματα για διαφορετικούς τομείς σπουδών που σχετίζονται με το θέμα μας. Στις 518 σελίδες του, θα βρείτε αναφορές, αναλύσεις, κριτικές, συζητήσεις για διάφορες πτυχές που ενδιαφέρουν τον αλβανικό κόσμο Βρετανών και Βορειοευρωπαίων συγγραφέων. Στην περίπτωση αυτή, ξεχωρίζουν οι συχνές συγκεντρώσεις γύρω από τα έργα συγγραφέων όπως ο Λόρδος Μπάιρον, ο Στιούαρτ Μαν, η Έντιθ Ντάραμ, ο Νόελ Μάλκολμ, ο Κρίστιαν Σάντφελντ, ο Χόλγκερ Πέντερσεν, ο Άρθουρ Έβανς ή ο Τζον Γουίλκς, αλλά γενικά ο ορίζοντας διευρύνεται περισσότερο από άλλα συνέδρια, τώρα όχι μόνο στη γλωσσολογία, αλλά και στη λογοτεχνία, στις εθνολογικές-εθνογραφικές μελέτες, στην αρχαιολογία, ακόμη και σε γεωπολιτικές και ιστοριογραφικές πτυχές. 

Είμαι γεμάτος σιγουριά ότι και αυτή η έκδοση θα έχει την επιτυχία που γνώρισαν οι προηγούμενοι τέσσερις τόμοι.  

Ομιλία με αφορμή τα εγκαίνια της έκδοσης των πράξεων του επιστημονικού συνεδρίου «Μελέτες για τους Αλβανούς στη Μεγάλη Βρετανία και στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης», ASHK, Πρίστινα, 16 Οκτωβρίου 2024