Isa Boletini, αγοράζοντας Αλβανούς και αγκαλιάζοντας Σέρβους αγκιτάτορες

Στη Συνέλευση του Φεριζάι το 1908, οι Νεότουρκοι επαναστάτες αξιωματικοί κατάφεραν να κερδίσουν τους περισσότερους Αλβανούς ηγέτες του Κοσσυφοπεδίου, συμπεριλαμβανομένης της συντηρητικής πτέρυγας. Εν τω μεταξύ, ο ρόλος του Isa Boletini είναι αμφιλεγόμενος, ειδικά μετά το τέλος της Συνέλευσης του Ferizaj, όταν, σύμφωνα με τον στρατάρχη August Urbanski, τότε επικεφαλής της Αποστολής Αυστροουγγρικών Αξιωματικών στην Επαρχία του Κοσσυφοπεδίου, Isa Boletini, ένα των ισχυρότερων ηγετών Αλβανών και που έπαιρναν συνεχώς επιδοτήσεις από την Υψηλή Πύλη, δικαίως φοβάται ότι οι πόροι θα εξαντληθούν από τη συνταγματική κυβέρνηση

Ένα άλλο κόμμα που ενδιαφέρθηκε να χρησιμοποιήσει τους Αλβανούς για τα δικά του συμφέροντα και να τους απομακρύνει από την ιδέα της αυτονομίας, ήταν οι Νεότουρκοι στην επαρχία του Κοσόβου, που άρχισαν να κάνουν αντιαυστριακή προπαγάνδα, παρουσιάζοντας την προσάρτηση της Βοσνίας- Η Ερζεγοβίνη τον Οκτώβριο του 1908 από την Αυστροουγγαρία ως κίνδυνος για τους Αλβανούς. Έτσι, η αντιαυστριακή στάση των Κοσοβάρων θεωρήθηκε πλεονέκτημα για τους Νεότουρκους. Σε αυτή την κατάσταση, η Βιέννη έστειλε εγκύκλιο που ανέφερε ότι η πολιτική της απέναντι στους Αλβανούς δεν έχει αλλάξει και ότι δεν είχε καμία πρόθεση να καταλάβει αλβανικά εδάφη. Επιπλέον, η Βιέννη διαβεβαίωσε τους Αλβανούς ότι δεν θα επιτρέψει σε άλλα κράτη να καταλάβουν εδάφη εις βάρος της Αλβανίας και ταυτόχρονα επιβεβαίωσε ότι θα αντιταχθεί στη διαίρεση του αλβανικού εδάφους σε περίπτωση που πραγματοποιηθεί διάσκεψη.

Τρία ρεύματα στους Αλβανούς

Όμως, σύμφωνα με τον Γερμανό πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, Μάρσαλ, δεν αποκλειόταν πόλεμος της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, υποστηριζόμενος από τη Ρωσία, εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε περίπτωση που δεχόταν την προσάρτηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, στην οποία είχε αξιώσεις η Σερβία. 

Στις 29 Ιουλίου, σύμφωνα με επιστολή του Προξένου Oskar Prohaska στο Πρίζρεν, της Συνέλευσης των Αλβανών του Φεριζάι, μια από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις αρκετών αιώνων, μπορεί να θεωρηθεί ότι η εντολή για τη διεξαγωγή της συνέλευσης προήλθε από τον ίδιο τον Σέμσι Πασά, ο οποίος έλαβε παραγγελίες για αυτό απευθείας από το βασιλικό παλάτι. Έτσι, μεταξύ των Αλβανών της Επαρχίας του Κοσόβου, υπήρχαν τρία ρεύματα, που είχαν εντελώς αντίθετους στόχους μεταξύ τους. Η μεγαλύτερη υποστήριξη και ενθουσιασμός εκδηλώθηκε για τη συγκρότηση της αυτόνομης Αλβανίας. Αυτό επιβεβαιώνει στην έκθεσή του ο Σέρβος πρόξενος από την Πρίστινα, όπου λέει: «Μεταξύ των Αλβανών, η άποψη για το σχηματισμό μιας αυτόνομης Αλβανίας, που θα περιλαμβάνει όλες τις ευρωπαϊκές χώρες της Τουρκίας, όπου ζει η πλειοψηφία των Αλβανών, έχει εξάπλωση". Όμως, στη συγκέντρωση του Φεριζάι επικράτησε το ρεύμα των Νεότουρκων, που με διάφορες υποσχέσεις μπόρεσαν να πείσουν τους Αλβανούς για κοινό πόλεμο κατά της απολυταρχίας του σουλτάνου και για τη δημοσίευση του Συντάγματος. 

Ωστόσο, δεν εκπληρώθηκαν όλες οι προσδοκίες των οθωμανικών αρχών ότι οι Αλβανοί θα χρησιμοποιούσαν τελικά κατά του κινήματος των Νεότουρκων, αφού και οι ηγέτες αυτής της Συνέλευσης, επηρεασμένοι κυρίως από τους εκπροσώπους των Σκοπίων, τάχθηκαν υπέρ της διακήρυξης του Σύνταγμα (Εισαγωγή) του 1876. 

Έτσι, στη συνάντηση του Φεριζάι, οι Νεότουρκοι επαναστάτες αξιωματικοί κατάφεραν να κερδίσουν την πλειοψηφία των Αλβανών ηγετών του Κοσσυφοπεδίου, συμπεριλαμβανομένης της συντηρητικής πτέρυγας. Πώς κατάφεραν οι Νεότουρκοι να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των συντηρητικών μουσουλμάνων του Κοσσυφοπεδίου; Οι Νεότουρκοι έπρεπε να υποσχεθούν ότι θα λάβουν υπόψη τις ιδιαίτερες απαιτήσεις των Αλβανών, θα σεβαστούν τα παλιά προνόμια και θα άφηναν άθικτο στο θρόνο τον Σουλτάνο Αμπντίλ Χαμίτ. Οι άδικες καταστάσεις πρέπει να επιλύονται σύμφωνα με το πνεύμα της Σαρία και οι Αλβανοί να έχουν το δικαίωμα να φέρουν τα όπλα τους.

Όμως, στο μεταξύ, ο ρόλος του Isa Boletini είναι αμφιλεγόμενος, ειδικά μετά το τέλος της Συνέλευσης του Ferizaj, όταν, σύμφωνα με τον Στρατάρχη August Urbanski, τότε επικεφαλής της Αποστολής Αυστροουγγρικών Αξιωματικών στην Επαρχία του Κοσσυφοπεδίου, Ο Isa Boletini, ένας από τους ισχυρότερους Αλβανούς και ο οποίος λάμβανε συνεχώς επιδοτήσεις από την Υψηλή Πύλη, δικαίως φοβάται ότι οι πόροι θα εξαντληθούν από τη συνταγματική κυβέρνηση. 

«Την ημέρα της ανακοίνωσης της Επανάστασης, μαζί με 2000 υποστηρικτές του, στεκόταν κοντά στα Σκόπια, έτοιμος να παρέμβει σε αυτές τις εξελίξεις.

«Το νέο κίνημα στην Τουρκία αγοράστηκε με αυστριακά χρήματα...»

Ακόμη και τη νύχτα της 25ης Ιουλίου, οι Σέρβοι ταραχοποιοί στο στρατόπεδό του είχαν εμφανιστεί στους Οθωμανούς και αγόρασαν τους Αλβανούς: «Το νέο κίνημα στην Τουρκία αγοράστηκε με αυστριακά χρήματα: οι ηγέτες των Νεότουρκων δωροδοκήθηκαν από την Αυστρία για να ανατρέψουν ο Σουλτάνος. Αυτή τη στιγμή η Αυστροουγγαρία οπλίζεται για να επέμβει στο Novi-Pazar και σε λίγες εβδομάδες οι Αυστριακοί θα εισβάλουν στα αλβανικά εδάφη, για να καταστείλουν την ελευθερία σας με κατάσταση έκτακτης ανάγκης, όπως έκαναν πριν από 30 χρόνια στη Βοσνία. Θέλετε να προστατέψετε τα δικαιώματά σας, τις ελευθερίες σας; – μετά: στα Σκόπια για να εξαλείψουν τον αντίπαλο! Ο Isa Boletini αντάλλαξε χειραψίες και αδελφικά φιλιά με Σέρβους ταραχοποιούς και αμέσως στράφηκε στον άπληστο Sharri του Vardar κατά μήκος των Σκοπίων», γράφει ο August Urbanski, στο «Die Jungtürkische Revolution 1908 und der Weltkrieg». Εκεί ήθελαν να εκδιώξουν τους Αυστροούγγρους αξιωματικούς. 

Σύμφωνα με τον προαναφερθέντα συγγραφέα, η αιματοχυσία μεταξύ των αλβανικών στρατευμάτων και των Αυστροούγγρων αξιωματικών στα Σκόπια αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή, μετά από παρέμβαση του Οθωμανού κυβερνήτη στα Σκόπια, ο οποίος παρενέβη προσφέροντας στους Αυστροουγγρικούς μεταρρυθμιστικούς φορείς περίπου 300 αξιωματικούς. αναλαμβάνοντας έτσι μια υποχρέωση που προβλεπόταν και με βάση τη συμφωνία μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των Μεγάλων Δυνάμεων. Σύμφωνα με τον Πίτερ Μπαρτλ, τονίζεται ότι η κατάσταση θα μπορούσε να ηρεμήσει με διαπραγματεύσεις, ορκιζόμενος να μην κάνει τίποτα κατά του νέου καθεστώτος. Για αυτό, η κατασκευή του δρόμου Uvac-Mitrovica έπρεπε να σταματήσει μέχρι την τελική απόφαση του κοινοβουλίου, οι Αυστροούγγροι αξιωματικοί να αποσυρθούν από το ευρωπαϊκό τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και οι αλβανικές ενώσεις όπως οι επιτροπές των Νεότουρκων να συμμετάσχουν η διοίκηση. Ωστόσο, η προσπάθεια των ευρωπαϊκών δυνάμεων να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις στις οθωμανικές επαρχίες του Κοσσυφοπεδίου, των Ιωαννίνων και του Μαναστίρ, που κατοικούνται από μεγάλη αλβανόφωνη πλειοψηφία, βρήκε πρόσφορο έδαφος στον καθολικό και ορθόδοξο πληθυσμό, που απολάμβανε την υποστήριξη των βαλκανικών χωρών. στην πρώτη τάξη της Σερβίας, της Βουλγαρίας και της Ελλάδας. Στη συγκεκριμένη γεωπολιτική συγκυρία της περιοχής, οι Αλβανοί είτε ξεμπλοκάρονταν απέναντι στις μεταρρυθμίσεις είτε ήταν προκαθορισμένοι στο θέμα των μεταρρυθμίσεων, αφού αφενός άνοιξε ο δρόμος για την επέμβαση των βαλκανικών κρατών και την ανησυχία για τον κίνδυνο κατακερματισμού. των αλβανικών εδαφών αυξήθηκε, και από την άλλη πλευρά ήταν το απολυταρχικό καθεστώς του Abdyl Hamid, το οποίο δεν ενδιαφερόταν για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων σύμφωνα με το Πρόγραμμα Mürzstegu και ως εκ τούτου ενθάρρυνε την αντίσταση στον τοπικό πληθυσμό. Επιπλέον, οι οθωμανικές αρχές υποστήριζαν συχνά ότι ενώ τα γειτονικά κράτη αποτελούσαν απειλή για την εδαφική ακεραιότητα του Arnautllek (Αλβανία) και την ίδια την ύπαρξη των Αλβανών, οι οθωμανικές αρχές ήταν αυτές που ενήργησαν ως εγγυητές τους.

Η διαμόρφωση της ιδέας της αυτονομίας

Όμως, όπως υποστηρίζει η Nathalie Clayer, μετά την παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων στη Μακεδονία από το 1903, προέκυψε ενδιαφέρον μεταξύ των Οθωμανών συγγραφέων να αποδώσουν μια αλβανική ταυτότητα σε ορισμένα εδάφη προκειμένου να περιοριστεί ο έλεγχός τους από τις Μεγάλες Δυνάμεις.

Την ίδια στιγμή, η Σερβία δεν ήταν χαρούμενη που η αποστολή των Αυστροουγγρικών αξιωματικών βρισκόταν στην πολιτική, διπλωματική και οικονομική πρωτεύουσα της επαρχίας του Κοσόβου, στα Σκόπια. Και για αυτό, όλα τα κόμματα προσπάθησαν να βρουν τους συμμάχους τους στις τάξεις των Αλβανών και της ελίτ τους. Όσο για κάποιους Αλβανούς ηγέτες, για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι είχαν ιδιαίτερη θέση απέναντι στην κυριαρχία των Χαμιδών. Οι υποστηρικτές του, όπως η γραμμή του Isa Boletini και άλλοι, κυρίως όσοι προέρχονταν από τις βόρειες παραμεθόριες περιοχές της επαρχίας του Κοσσυφοπεδίου, απολάμβαναν ειδικό καθεστώς, που σήμαινε ότι δεν πληρώνονταν ορισμένοι φόροι ή ακόμα και άλλα προνόμια. Επίσης, η έκταση και τα μέσα ένταξης στην οθωμανική διοίκηση ήταν εντελώς διαφορετικά από περιοχή σε περιοχή. Όμως παρά τις πολύ διαφορετικές γεωπολιτικές και κοινωνικές διαμορφώσεις στο δυτικό άκρο των οθωμανικών κτήσεων στα Βαλκάνια, η ιδέα της αυτονομίας διαμορφωνόταν σταδιακά. Στο πλαίσιο αυτό, οι μετριοπαθείς Αλβανοί είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους στους Νεότουρκους, οι οποίοι είχαν υποσχεθεί μεταρρυθμίσεις και αναγνώριση των εθνικών τους δικαιωμάτων.

Η ηγεσία των Αλβανών κατά της Αυστροουγγαρίας

Για το σκοπό αυτό, σχηματίστηκαν μικτές επιτροπές από τα μέλη της επιτροπής «Ένωση και Πρόοδο» και από την αλβανική παρία που έπρεπε να ενθαρρύνουν τον πληθυσμό να ορκιστεί πίστη στο νέο καθεστώς. Όμως, σε αντίθεση με τους Οθωμανούς φιλελεύθερους, οι Νεότουρκοι ήθελαν να οικοδομήσουν ένα αυστηρά συγκεντρωτικό κράτος. 

Φυσικά, η ατμόσφαιρα ενάντια στην οικονομική και πολιτική διείσδυση στην Αυστροουγγαρία από τους Αλβανούς συμμετέχοντες στη συγκέντρωση του Φεριζάι κατευθύνθηκε από τους κύριους ηγέτες αυτής της συγκέντρωσης, αφού μέσω αυτών η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Σερβία σκόπευαν να δημιουργήσουν μεγάλες δυσκολίες στην Αυστρο- Η ουγγρική πολιτική και με αυτόν τον τρόπο αποτράπηκε η υλοποίηση του πιο στρατηγικού έργου για τη Βιέννη, της κατασκευής του σιδηροδρόμου Σαντζάκ (από την Τζένι Παζάρ στη Θεσσαλονίκη), καθώς αυτό ήταν ζωτικής σημασίας για την οικονομική και πολιτική επιρροή στα Βαλκάνια και πέρα.

Θα συνεχιστεί στο επόμενο τεύχος του Παραρτήματος Πολιτισμού. Οι υποσημειώσεις έχουν αφαιρεθεί από τον συντάκτη. Μια συντομότερη έκδοση αυτής της μελέτης δημοσιεύθηκε στο Συμπλήρωμα Πολιτισμού του "Daily Time" τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 2018.