Το "Tales of Scapes" από το λαούτο μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη αμφισβητεί ακόμη και την έννοια της μουσικής

Το σύνολο «Liburn Jupolli» είναι ένα μετα-στυλιστικό μουσικό συγκρότημα που αμφισβητεί τα όρια των μουσικών ειδών και φέρνει κοντά μουσικούς από διαφορετικές σκηνές. Ως εκ τούτου, παρουσίασε την πρεμιέρα της παράστασης «Tales of Scapes», η οποία αμφισβητεί τις παραδοσιακές φόρμες της συναυλίας, αλλά και της ίδιας της μουσικής. Τα μέλη του συνόλου βυθίζονται σε ένα μουσικό παιχνίδι που περιλαμβάνει μια συνομιλία μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος: από τη μία πλευρά το λαούτο και το βιολί του βοσκού, από την άλλη συνθεσάιζερ, φορητούς υπολογιστές και μια συνεργασία με την Τεχνητή Νοημοσύνη μέσω του «Suno AI».

Στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου του Κοσσυφοπεδίου, φωτισμένη με σκούρα χρώματα που έχουν δημιουργήσει μια τελετουργική και φουτουριστική ατμόσφαιρα ταυτόχρονα, το σύνολο «Liburn Jupolli» έφερε την πρεμιέρα της παράστασης «Tales of Scapes» - μια ηχητική και σκηνική παράσταση που αμφισβητεί τις παραδοσιακές συναυλιακές φόρμες, χτίζοντας ένα σύμπαν όπου η ηλεκτρονική, τα εφευρεμένα όργανα και η μετα-στυλιστική μουσική δημιουργούν μια εμπειρία που περισσότερο βιώνεται παρά ακούγεται. 

Όλα τα έργα προέρχονται από το ντεμπούτο άλμπουμ του συνόλου, το οποίο θα κυκλοφορήσει σε λίγους μήνες, και η πρεμιέρα αυτή έγινε στο πλαίσιο της 13ης έκδοσης του διεθνούς φεμινιστικού φεστιβάλ «FemArt», μετά την πρεμιέρα που είχε στη Νότια Κορέα.

Το σύνολο «Liburn Jupolli» είναι ένα μετα-στυλιστικό μουσικό συγκρότημα που αμφισβητεί τα όρια των μουσικών ειδών και φέρνει κοντά μουσικούς από ποικίλες σκηνές όπως η τζαζ, η μέταλ, η ηλεκτρονική μουσική, η βαλκανική φολκλόρ, η σύγχρονη κλασική και η πειραματική ποπ. Ιδρύθηκε από τον συνθέτη και καινοτόμο Liburn Jupolli και λειτουργεί ως ηχητικό εργαστήριο, χρησιμοποιώντας παραδοσιακά, εφευρεμένα όργανα και ψηφιακή τεχνολογία για να δημιουργήσει μια νέα μουσική γλώσσα.

Το βράδυ της Τρίτης, ντυμένα με τελετουργικά άμφια, τα μέλη του συνόλου βυθίστηκαν σε ένα μουσικό παιχνίδι που περιελάμβανε μια συνομιλία μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος: από τη μία πλευρά το λαούτο και το φλάουτο του ποιμένα, από την άλλη συνθεσάιζερ, φορητοί υπολογιστές και μια συνεργασία με την Τεχνητή Νοημοσύνη μέσω του «Suno AI». Ο ίδιος ο Liburn Jupolli, στο επίκεντρο της ερμηνευτικής βαρύτητας, έπαιζε πιάνο, θέρεμιν, λαούτο, τσιφτέλι και συνθεσάιζερ, ηγούμενος ενός συνόλου που περιελάμβανε μουσικούς όπως η Yllka Simnica στο φλάουτο, το καβάλ και την οκαρίνα, ο Galdon Reçica στο όργανο Octo που εφηύρε ο Jupolli και με sharki, ο Fisnik Behluli στην τρομπέτα, ο Philip Konrad Labhart από την Ελβετία στην τρομπέτα και το σόκα φλάουτο, και ο Granit Havolli στα τύμπανα και τα κρουστά.

Η παράσταση, που περιγράφεται ως ένα «μετα-στυλιστικό σκηνικό ταξίδι», έχει πειραματιστεί σκόπιμα με τη μουσική δομή και το περιεχόμενο. Δεν έχει τηρήσει τους κανόνες της κλασικής κατασκευής ή της διαίρεσης ανά είδος μουσικής, αλλά έχει αναπτυχθεί μέσα από ήχους που έχουν δημιουργήσει νέα τοπία. Το κοινό μπροστά της δεν περίμενε μια σαφή αφήγηση, αλλά μια επέκταση της αίσθησης, όπου ο ήχος της οκαρίνας του αείμνηστου Shaqir Hoti είναι συνυφασμένος με ηχητικά σήματα που δημιουργούνται από έναν αλγόριθμο.
Για πάνω από μία ώρα, το σύνολο έφερε ήχους που άλλαξαν την χωρική και χρονική αντίληψη του κοινού. Σε αυτόν τον ασυνήθιστο διάλογο μεταξύ μουσικής, σκηνής και τεχνολογίας, το «Tales of Scapes» κατέδειξε τη δέσμευση του Jupolli στη συνεχή καλλιτεχνική εξερεύνηση, μια δέσμευση που δεν γνωρίζει στυλιστικά, χρονικά ή τεχνολογικά όρια.

Σε μια ξεχωριστή στιγμή της παράστασης, ως καλεσμένος, ο συγγραφέας και ηθοποιός Shpëtim Selmani, στο κέντρο της σκηνής – χωρίς μάσκα, ντυμένος στα ασπρόμαυρα σε αντίθεση με τα τελετουργικά ρούχα του συνόλου – σηκώθηκε και έδωσε φωνή σε μια σειρά από δυνατές φράσεις που σχετίζονται με τον πόλεμο, την τέχνη και τον παγκόσμιο πόνο με ένα μικρόφωνο. Στο επίκεντρο του μονολόγου του βρισκόταν η καταστροφή της τέχνης, και την παρουσίασε με εκφράσεις από ανθρώπινες καταστροφές, μεταξύ των οποίων ανέφερε τα ερείπια στη Γάζα, τις κρίσεις σιτηρών στην Ουκρανία και άλλες τραγωδίες πολιτικών και ανθρώπινων διαστάσεων. Ο τόνος της ομιλίας ήταν ειρωνικός, προκλητικός και σαφώς επικριτικός προς το Ισραήλ και τη Ρωσία, καταγγέλλοντας ποιητικά τον ρόλο των δυνάμεων στην καταστροφή της ζωής και του πολιτισμού.

Μια άλλη θλιβερή και συναισθηματικά φορτισμένη στιγμή στην παράσταση ήταν όταν η μουσικός Arbresha Latifaj, φορώντας ένα μαύρο πέπλο, ανέβηκε στο επίκεντρο της σκηνής και άρχισε να τραγουδάει μόνο με τα φωνητικά της, χωρίς να πει λέξη. Η φωνή της, αργή και βαθιά, έμοιαζε να προέρχεται από έναν άλλο κόσμο, σαν θρήνος για μια μεγάλη απώλεια. Κάτω από τον αμυδρό φωτισμό και τον καπνό που κινείται αργά πάνω από τη σκηνή, η φιγούρα της δημιουργεί μια τελετουργική κατάσταση, όπου η μουσική μετατρέπεται σε προσευχή και ο πόνος σε τέχνη. Αυτή η τελετουργία ήταν μια στιγμή όπου η σιωπή του κοινού έγινε μέρος της παράστασης, ενώ το μέλος του ντουέτου «Shkodra elektronik», Kolë Laca, έπαιζε πιάνο.

Μετά την παράσταση του «Tales of Scapes», ο Liburn Jupolli μοιράστηκε μια εις βάθος ματιά στη δημιουργική διαδικασία του συνόλου και στον πειραματισμό του με την τεχνητή νοημοσύνη ως συνδημιουργός στη μουσική. Εξήγησε ότι η εφαρμογή «Suno» χρησιμοποιείται για τη δημιουργία μοναδικής ατμόσφαιρας κατά τη διάρκεια της παράστασης.

«Εδώ έχουμε το 'Sunna' ως εφαρμογή, το οποίο μέσω κειμένου, όπως πολλά από τα GPT που χρησιμοποιούνται σήμερα, δημιουργεί διαφορετικές στιγμές, στις οποίες μπορεί να ανατεθεί το είδος, η διάρκεια, με κείμενο, και ούτω καθεξής. Το χρησιμοποιούμε κυρίως για να δημιουργήσουμε διαφορετικές ατμόσφαιρες που ακούτε. Αυτή τη φορά το χρησιμοποίησα μόνο του, άλλες φορές το αναπτύσσουμε έτσι ώστε να το έχουμε ως ένα τυπικό μέρος, όπου ορισμένες στιγμές κατά τη διάρκεια της παράστασης, όπως στην τζαζ για παράδειγμα, οι οποίες είναι άγνωστες, λόγω των διαφορετικών εξελίξεων που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του τραγουδιού, το αφήνουμε στην Τεχνητή Νοημοσύνη, αυτό που ανατίθεται είναι η γραφή και αυτό δίνεται σε φύλλα σε κάθε έναν από τους ερμηνευτές και τους δίνεται ένα σημάδι πότε να παίξουν αυτό το μήνυμα και δημιουργείται μια μουσική που δεν έχει δημιουργηθεί ποτέ πριν», εξήγησε ο ιδρυτής του συνόλου που φέρει το όνομά του, εξηγώντας τη θέση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην παράσταση.

Ο Jupolli έχει τονίσει ότι αυτό το έργο αποτελεί μόνο μια πρώιμη φάση ενός πολύ ευρύτερου καλλιτεχνικού οράματος που σκοπεύει να αναπτύξει, χτίζοντας μια νέα μουσική γλώσσα που συνδυάζει διαφορετικά στυλιστικά στοιχεία και συλλογική ενέργεια.

«Νομίζω ότι το να τα συνδυάσω όλα είναι μια πρόκληση, να συνδυάσω αυτό πάνω στο οποίο δουλεύω εδώ και πολύ καιρό, ούτε αυτό είναι το τέλος, αυτή είναι μια φάση αυτού που θέλω να αναπτύξω, αυτό το υλικό που ακούσατε είναι μόνο το πρώτο άλμπουμ και είναι συγκεκριμένα αυτή η μουσική για εκείνη την εποχή και για εκείνη την περίοδο, είναι διαφορετικό υλικό που έχει αναπτυχθεί από το 2017 στο Παρίσι, μέχρι σήμερα, και εργάζομαι για να το ζωντανέψω, αλλά δεν έχει φτάσει ακόμα στην αρχική του μορφή, αυτή είναι μια φάση στην οποία έχει φτάσει», δήλωσε ο Jupolli στο KOHËN. 

Τα κοστούμια και η σκηνική αισθητική, σύμφωνα με τον ίδιο, προέρχονται από μια μακροχρόνια επιθυμία να εξερευνήσει σε βάθος το πνεύμα της τοπικής λαογραφίας, μέσα από μια νέα εννοιολογική και συναισθηματική προσέγγιση.

«Το κοστούμι είναι μια μακροχρόνια επιθυμία μου για ένα σύνολο που θα παίζει τη μουσική που φτιάχνω, την οποία αναπτύσσουμε μαζί, οπότε αυτή η φάση και αυτό το άλμπουμ, αυτά είναι μέρη του πρώτου άλμπουμ, το οποίο θα προωθήσουμε κάπου γύρω στον Αύγουστο, Σεπτέμβριο. Ολοκληρώνουμε τη μίξη του άλμπουμ, πιστεύω ότι αυτό δείχνει πόσο κοντά είναι αυτή η μουσική. Προέρχεται από την επιθυμία να εξερευνήσουμε αυτή τη μεταενέργεια της φολκλόρ μέσα μας», είπε.

Έχει υπογραμμίσει ότι ο κύριος στόχος του συνόλου είναι να προσφέρει μια ειλικρινή, κοινή και βαθιά πνευματική εμπειρία, η οποία συνδυάζει μουσικά είδη, προελεύσεις και μουσικές ταυτότητες σε μια μοναδική κοινότητα ήχων.

«Ελπίζω να σας άρεσε, ο στόχος μας είναι να προσφέρουμε κάτι πολύ ειλικρινές από τη δουλειά μας, από την ψυχή μας, από την κοινότητά μας ως μουσικοί. Υπάρχουν μουσικοί εδώ από διαφορετικές σκηνές, από διαφορετικές μουσικές συγγένειες, υπάρχουν επίσης άνθρωποι που ασχολούνται με την τζαζ, υπάρχουν εκείνοι που ασχολούνται με τη μέταλ, την κλασική μουσική, που δεν το έχουν ξανακάνει ποτέ μαζί, οπότε προσπαθούμε να φτιάξουμε αυτή τη μουσική μαζί», πρόσθεσε ο Jupolli.

Ο Granit Havolli, ντράμερ του συνόλου «Liburn Jupolli», περιέγραψε την εμπειρία σε αυτό το έργο ως μια πρόκληση όχι στην τεχνική πτυχή της ερμηνείας, αλλά στην ίδια την έννοια της σύνθεσης.
«Η πρόκληση ίσως δεν έγκειται στον τρόπο που ερμηνεύουμε τα όργανα, αλλά είναι μια πρόκληση ως έννοια στο πώς οργανώνεται, δηλαδή αν συντίθεται αυτό το είδος μουσικής, κάτι που το καθιστά λίγο δύσκολο ακόμη και για τα είδη μουσικής που είναι αλληλένδετα, ίσως αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση, να κατανοήσουμε ως έννοια τι θέλουμε να παρουσιάσουμε», δήλωσε ο ντράμερ Havolli στον KOĞAN μετά το τέλος της παράστασης.

Ο τρομπετίστας του συνόλου, Φίσνικ Μπεχλούλι, εξέφρασε τον ενθουσιασμό του για τη συναυλία, χαρακτηρίζοντάς την ως ιδιαίτερη ευχαρίστηση. Ως μέλος του συνόλου από την ίδρυσή του, τόνισε την εξαιρετική ενέργεια που δημιουργήθηκε μεταξύ των μουσικών κατά τη διάρκεια της παράστασης.

«Ήταν μεγάλη μου χαρά απόψε να συνεργαστώ και να παίξω σε συναυλία με αυτό το σύνολο, του οποίου είμαι μέλος από την ίδρυσή του. Υπήρχε μια εξαιρετική ενέργεια απόψε από το σύνολο και ελπίζω ότι το κοινό την καλωσόρισε και την απόλαυσε μαζί μας», δήλωσε ο τρομπετίστας Μπεχλούλι.

Η μουσική που δημιουργεί αυτό το σύνολο δεν υπόκειται στις παραδοσιακές διαιρέσεις ειδών, αλλά μάλλον τις περιλαμβάνει, δημιουργώντας μια νέα μορφή που αμφισβητεί τον ίδιο τον τρόπο που κατανοείται η μουσική, και εκτός από αυτόν τον πειραματισμό, το φεστιβάλ «FemArt» σε αυτή την έκδοση, το οποίο θα συνεχιστεί έως τις 21 Ιουνίου, φέρνει συναυλίες διαφόρων ειδών και άλλες πρεμιέρες, εργαστήρια και συζητήσεις σχετικά με την έννοια ότι το μυαλό αποτελεί γόνιμο έδαφος για νέες ιδέες.