Το Μεγαλείο του Μπετόβεν στο Κοσσυφοπέδιο – Ένα Κάλεσμα για Ειρήνη σε Καιρούς Αναταραχής

Πέρα από την ποιητική και τη μουσική αισθητική, μηνύματα ειρήνης, ελπίδας και καλοσύνης μεταφέρθηκαν με στίχους και ρυθμούς σε μια εποχή που μαστιζόταν από πολέμους με το μεγαλείο του Μπετόβεν στη συναυλία με τη «Χορωδιακή Φαντασία» και την «Ενάτη Συμφωνία» της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Κοσσυφοπεδίου σε συνεργασία με το χορωδιακό σχηματισμό της Όπερας του Κοσσυφοπεδίου καθώς και με σολίστες, υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Τόσιο Γιαναγκισάβα. Ήταν ένα είδος φόρου τιμής στην 255η επέτειο από τη γέννηση του Γερμανού συνθέτη και ένας εορτασμός της πολύτιμης κληρονομιάς που άφησε σε γενιές μουσικών ακόμη και δύο αιώνες αργότερα.

Η επόμενη συναυλία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Κοσσυφοπεδίου μπορεί να περιγραφεί με έντονα συναισθήματα και βαθιά συγκίνηση. Στην ουσία, είναι μια ακόμη πνευματική εμπειρία μέσα από τις παρτιτούρες μιας από τις ιδιοφυΐες της παγκόσμιας κλασικής μουσικής. Η «Χορωδιακή Φαντασία» και η «Ενάτη Συμφωνία» του Μπετόβεν ήταν γεμάτες αρμονία και δράμα, όλα εκτυλισσόμενα σε μουσική πολυπλοκότητα και βάθος. Πέρα από την ποιητική και την αισθητική της μουσικής, μηνύματα ειρήνης, ελπίδας και καλοσύνης μεταφέρονται με στίχους και ρυθμούς σε μια εποχή που ταλαιπωρείται από πολέμους.

Η Φιλαρμονική Ορχήστρα και η Χορωδία του Κοσσυφοπεδίου, σε συνεργασία με το Χορωδιακό Σύνολο της Όπερας του Κοσσυφοπεδίου και τους σολίστ, υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Toshio Yanagisawa, αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά της μεγάλης συναυλίας στην «Κόκκινη Αίθουσα» του Παλατιού Νεολαίας και Αθλητισμού στην Πρίστινα. Ήταν ένα είδος φόρου τιμής στην 255η επέτειο από τη γέννηση του Γερμανού συνθέτη, Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, και ένας εορτασμός της πολύτιμης κληρονομιάς που άφησε σε γενιές μουσικών δύο αιώνες αργότερα.

Εξίσου παλιά είναι και η «Ενάτη Συμφωνία» του, ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας μουσικής ιστορίας. Είναι ξεχωριστή από πολλές απόψεις. Για τον μέσο ακροατή, για την ευχαρίστηση που φέρνει η εμπειρία της, για τα μηνύματά της ως ριζοσπαστικό κάλεσμα για ισότητα, ελευθερία και ενότητα, και για τη μουσική λογοτεχνία ως το πρώτο έργο του είδους του που φέρνει κοντά σολίστες, χορωδία και ορχήστρα.

Ο μαέστρος Τόσιο Γιαναγκισάβα έχει αξιολογήσει ότι γενικά, τα έργα του Γερμανού συνθέτη είναι πάντα μοναδικά.

«Ο Μπετόβεν είναι μια μουσική ιδιοφυΐα. Στα έργα του, πάντα αποκλίνει από την παραδοσιακή φόρμα. Η δομή των έργων του είναι ενδιαφέρουσα, αυτό είναι ενδιαφέρον στην ερμηνεία της κλασικής μουσικής. Είτε παλιά είτε μοντέρνα, έχει πάντα μια διαφορετική εξέλιξη. Αυτό είναι σημαντικό να το έχουμε κατά νου», δήλωσε ο Ιάπωνας μαέστρος, ο οποίος συνεργάζεται με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Κοσσυφοπεδίου από το 2007.

Βλέποντας την πρόοδο του θεσμού όλο αυτό το διάστημα, θεώρησε τη συναυλία της Πέμπτης ως ένα νέο βήμα προς την πρόοδο του επαγγελματισμού.

«Ασχολούμαι εδώ σχεδόν 18 χρόνια, από το 2007, και πάντα νιώθω ότι προχωράμε σε νέα βήματα. Αυτό ήταν επίσης ένα καλό βήμα και πρόοδος για τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Κοσσυφοπεδίου», είπε.

Στην πρώτη κίνηση της «Ενάτης Συμφωνίας» του Μπετόβεν - «Allegro ma non troppo, un poco maestoso» - το άνοιγμα έχει τη μορφή σονάτας με αργούς ήχους και κουρδισμένο ήχο. Πριν από την ταχεία εξέλιξη, ο ζωηρός ήχος μπαίνει στο παιχνίδι. Στο «Molto vivace» οι ήχοι έρχονται με μια θρηνητική φύση και οι παρτιτούρες είναι πάντα σαν ανοίγματα νέων θεμάτων με πολλά σόλο μέρη, και σε πολλές περιπτώσεις σαν τρίο. Η τρίτη κίνηση «Adagio molto e cantabile» έρχεται γεμάτη ρυθμούς και με ανεπανάληπτα περάσματα, σαν ξεχωριστά κεφάλαια του κομματιού.

Το έργο, αλλά και η συναυλία στο σύνολό της, κορυφώθηκε με το τελικό «Φινάλε», γνωστό και ως «Ωδή στη Χαρά» και στο οποίο συμμετέχουν επίσης η χορωδία και οι σολίστ.

Με τη σοπράνο Ζάνα Αμπάζι-Ραμαντάνι, τη μεσόφωνο Όλγα Ποντγκόρναγια, τον τενόρο Ντένις Σκούρα και τον Βούλγαρο βαρύτονο Ίβο Γιορντάνοφ, συνοδευόμενους από μια δραματική ερμηνεία από τη Χορωδία και την Ορχήστρα, η ηχώ αυτού του έργου αποτέλεσε ένα ισχυρό μήνυμα προς το κοινό όσον αφορά τον συμβολισμό του.

Ο μαέστρος Γιαναγκισάβα έχει δηλώσει ότι το έργο είναι κατάλληλο για κάθε εποχή, ακόμα και για τη σημερινή εποχή που είναι γεμάτη πολέμους και συγκρούσεις.

«Η «Ωδή στη Χαρά» έχει ιδιαίτερη σημασία για όλους τους μουσικούς και το κοινό, επειδή είναι μια επανάσταση της ανθρωπότητας. Όλοι τραγουδούν, πρέπει να είμαστε μαζί, πρέπει να βοηθάμε ο ένας τον άλλον, χρειαζόμαστε καλές σχέσεις. Έχει αυτή τη σημασία. Ότι όλοι οι άνθρωποι είναι σαν αδέρφια. Ο Μπετόβεν έγραψε αυτό το τραγούδι πριν από διακόσια χρόνια, αλλά εξακολουθούμε να το τραγουδάμε επειδή είναι ένα σημαντικό έργο, ακόμη και σε αυτή την εποχή. Σε μια εποχή πολέμων, ελπίζουμε σε ειρήνη και καλές σχέσεις που προωθούνται μέσω της μουσικής», είπε.

Αυτό το κομμάτι φαίνεται να συνοψίζει τις παρτιτούρες από τα τρία προηγούμενα κομμάτια και να τις συνδυάζει για να δημιουργήσει ήρεμους, αρμονικούς ρυθμούς καθώς ολοκληρώνεται με την τελική κορύφωση. Η φωνή του Βούλγαρου βαρύτονου Ίβο Γιορντάνοφ είναι αυτή που μεταφέρει τα πρώτα μηνύματα.

Αναφέρθηκε σε αυτά, θεωρώντας το έργο στο σύνολό του ως το πιο σημαντικό στη λογοτεχνία της κλασικής μουσικής.

«Ίσως αυτή είναι η πιο σημαντική σύνθεση κλασικής μουσικής, λόγω των στίχων, των ιδεών πίσω από αυτές τις λέξεις. Επίσης, λόγω της παγκόσμιας έκκλησης για αδελφοσύνη ότι πρέπει να σταθούμε ενωμένοι, να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον και να αγαπήσουμε, να βρούμε γέφυρες που μας ενώνουν και όχι να μας χωρίζουν. Κάτι που είναι πάντα επίκαιρο, πάντα σωστό και που δεν συμβαίνει ποτέ. Με την ελπίδα ότι επαναλαμβάνοντας αυτά τα λόγια όσο το δυνατόν περισσότερο, ίσως μια μέρα οι άνθρωποι να τα καταλάβουν», δήλωσε ο βαρύτονος που επέστρεψε στη σκηνή της κλασικής μουσικής στην Πρίστινα για δεύτερη φορά, αφού παρουσίασε την καντάτα «Carmina Burana» του Καρλ Ορφ τον Ιούνιο.

«Είναι υπέροχο να συνεργάζομαι με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Κοσσυφοπεδίου. Είναι η δεύτερη φορά, μετά το πρότζεκτ για την όπερα «Carmina Burana». Είναι λοιπόν η δεύτερη φορά στην Πρίστινα, οπότε ήταν φανταστικά. Η Ορχήστρα και η Χορωδία είναι υπέροχες. Ερμήνευσα με πολύ πάθος και συγκίνηση. Ζω κάθε συναυλία», είπε ο Γιορντάνοφ.

Το ίδιο το τμήμα «Φινάλε», το οποίο διαρκεί περίπου 25 λεπτά, έχει διάρκεια όσο αρκετές ολόκληρες συμφωνίες. Οι σολίστ τραγουδούν το τραγούδι της χαράς σε αργό τέμπο και χαμηλή φωνή, ενώ το θέμα κινείται προς έναν υψηλό ρυθμό και φωνή που κορυφώνεται.

Η Χορωδιακή Συμφωνία συντέθηκε μεταξύ 1822 και 1824. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Βιέννη στις 7 Μαΐου 1824. Θεωρείται από μουσικολόγους και μουσικοκριτικούς αριστούργημα της δυτικής μουσικής και ένα από τα υψηλότερα επιτεύγματα στην ιστορία της μουσικής. Είναι μια από τις πιο συχνά ερμηνευμένες συμφωνίες στον κόσμο.

Το 2001, το πρωτότυπο χειρόγραφο του Μπετόβεν προστέθηκε από την UNESCO σε αυτό που ονομάζεται Διεθνές Μητρώο Μνήμης του Κόσμου, καθιστώντας την πρώτη μουσική παρτιτούρα που χαρακτηρίστηκε έτσι.

Μια χορωδιακή παρτιτούρα του τελευταίου μέρους του έργου υιοθετήθηκε ως Ευρωπαϊκός Ύμνος το 1972 για να εκπροσωπήσει την ήπειρο. Η ΕΕ την περιγράφει ως έκφραση των ιδανικών της ελευθερίας, της ειρήνης και της αλληλεγγύης.

Το επόμενο κεφάλαιο της συναυλίας ήταν η «Χορωδιακή Φαντασία» του Μπετόβεν. Σολίστ ήταν οι σοπράνο Elonë Sadiku και Arta Jashari, ο alto Diellza Sylejmani, οι τενόροι Rizah Jahaj και Etrit Nura και ο μπάσος Harris Bajraktari.

Το δεξιοτεχνικό πιανιστικό μέρος αποτελεί την εισαγωγή του έργου. Η απαλή αλληλεπίδραση με τα άλλα όργανα κάνει αυτό το μέρος εξαιρετικά ευχάριστο. Το σόλο παίξιμο εκτυλίσσεται σε όλη την παρτιτούρα, ενώ όλα τα όργανα αντηχούν και συνενώνονται σε μια μελωδική γραμμή.

Η πιανίστα Λούλε Ελέζι ήταν η σολίστ σε αυτό το έργο, η οποία επαίνεσε το έργο ως μοναδικό και πολύ ενδιαφέρον.

«Είχα την τιμή και το προνόμιο να ερμηνεύσω αυτό το έργο για πρώτη φορά στο Κόσοβο, δηλαδή τη «Χορωδιακή Φαντασία» του λαμπρού συνθέτη Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, μαζί με την υπέροχη Ορχήστρα και Χορωδία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Κοσόβου, καθώς και την Όπερα. Ήταν μια πραγματικά υπέροχη βραδιά που θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη μου για πολύ καιρό, με τον μαέστρο Τόσιο Γιαναγκισάβα, έναν φανταστικό μαέστρο με τον οποίο είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ και πριν από δέκα χρόνια», είπε.

Οι χορωδίες για αυτή τη συναυλία προετοιμάστηκαν από τον μαέστρο Χατζρουλάχ Σίλα.

Το κοινό ήταν μεγάλο. Μερικοί από τους παρόντες στην αίθουσα στέκονταν όρθιοι, ενώ ένα μεγάλο μέρος ακολουθούσε από τον διάδρομο από πάνω. Η πειθαρχία ήταν στο απόγειο, αλλά δεν μπορούσαν να συγκρατηθούν από το να χειροκροτήσουν κατά τη διάρκεια μιας από τις σύντομες παύσεις μεταξύ των κομματιών. Ο ενθουσιασμός ξέσπασε στο τέλος της συναυλίας, όταν τα χειροκροτήματα βροντούσαν για πολύ, όχι μόνο για τη Χορωδία και την Ορχήστρα ως σύνολο, αλλά και για κάθε μέλος τους στη σκηνή. Έτσι, ο μαέστρος Yanagisawa τους παρότρυνε.

«Η ανταπόκριση του κοινού ήταν πολύ καλή. Όλοι ήταν πολύ ενθουσιασμένοι. Νομίζω ότι υπάρχει μια καλή σύνδεση μεταξύ του κοινού και της Ορχήστρας. Οι οργανοπαίκτες θέλουν να ακούσουν την εκτίμηση προς αυτούς, είναι πολύ σημαντικό για τους καλλιτέχνες γενικότερα», είπε.

Η επόμενη συναυλία θα πραγματοποιηθεί στις 29 Οκτωβρίου στην Πρίστινα. Μέχρι αυτό το κεφάλαιο, το κοινό της κλασικής μουσικής θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει αξέχαστες στιγμές της μοναδικής μουσικής του Μπετόβεν. Και τα μηνύματα που μεταφέρει σε περιόδους αναταραχής και πολέμου.