Το «Κότορ και οι Αλβανοί» ρίχνει φως στην άγνωστη ιστορία των Αρμπέρων

Όταν μιλάμε για την ιστορία των Αλβανών, συνήθως συνδέεται με το βουνό. Όμως το βιβλίο του Ylber Hysa αποδεικνύει την άλλη πλευρά. Φέρνει στοιχεία ότι η θάλασσα είχε μεγάλη σημασία στη ζωή των Αρμπέρ, και για να το αναλύσει αυτό, ανοίγει τα αρχεία που σχετίζονται με το Κότορ, σήμερα στο Μαυροβούνιο. Ένα όχι και τόσο συνηθισμένο άνοιγμα, μια συνομιλία με τον εξέχοντα Ελβετό ιστορικό Oliver Schmitt, έφερε λεπτομέρειες από το βιβλίο που, μεταξύ άλλων, «πλέει» στη Βενετική Αλβανία, φέρνει στοιχεία για Αλβανούς ευγενείς στο Κότορ και σταματά στο Ulcinj πριν συνεχίσει για τη Βενετία.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους η ναυτική ιστορία των Αλβανών δεν έχει αποσαφηνιστεί επαρκώς. Μεταξύ αυτών είναι οι αξιώσεις των Νοτίων Σλάβων και η ιστορία που γράφτηκε υπό την κηδεμονία του Ενβέρ. Εστιάζοντας στο Κότορ ως ένα εξαιρετικά σημαντικό μεσαιωνικό λιμάνι, ο ιστορικός Ylber Hysa επεκτείνει τα νήματα της αλβανικής ναυτικής ιστορίας σε άλλα μέρη της Αδριατικής.

Μέσα από το βιβλίο «Το Κότορ και οι Αλβανοί» με τον υπότιτλο «Η Ξεχασμένη Αδριατική Σύνδεση», ο Hysa ρίχνει φως στη Βενετική Αλβανία, στην οποία ανήκε και το Κότορ. Η μονογραφία συγκεντρώνει στοιχεία για τις οικογένειες των Αρμπών που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη ζωή αυτού του σημαντικού κέντρου. Δεν επρόκειτο μόνο για ειδικευμένους ναυτικούς, αλλά για ανθρώπους των οποίων οι συνεισφορές κυμαίνονταν από την οικονομία μέχρι τον πολιτισμό, τη θρησκευτική ζωή, ακόμη και τους μελετητές.

Η προώθηση του βιβλίου το βράδυ της Τετάρτης έγινε μέσω συνομιλίας με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Βιέννης και μέλος της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών, Όλιβερ Σμιτ. Είναι κριτής βιβλίων.

Ο Schmitt ξεκίνησε τη συζήτηση με μια ερώτηση, όπως είπε, άτυπη για τους ιστορικούς: Γιατί Κότορ, για ποιους λόγους;

Ο Χίσα, ο οποίος έχει υπηρετήσει επίσης ως πρεσβευτής του Κοσσυφοπεδίου στο Μαυροβούνιο, ανέφερε ότι το Κότορ είναι μέρος του μακροπρόθεσμου σχεδίου του για τους Αλβανούς και άλλους, και είναι μια προσπάθεια να ξεπεραστεί ένα κλισέ και ένα στερεότυπο που έχει χτιστεί κυρίως από γείτονες για τους Αλβανούς. 
Σύμφωνα με τον Hysa, πολύ λίγα είναι γνωστά για τη σύνδεση του κόλπου του Κότορ με τους Αλβανούς.

"Η γεωγραφική σύνδεση μεταξύ του Κότορ και των Αλβανών έχει πραγματοποιηθεί σε πολλά τμήματα. Στο στρατιωτικό τμήμα, υπάρχει ακόμα ένα νησί που ονομάζεται Stradioti κοντά σήμερα. Οι Stradioti ήταν ένας πολύ γνωστός σχηματισμός ελαφρού ιππικού που χρησιμοποιούσε η Βενετία και σχεδόν το 80% από αυτούς είναι Αλβανοί", είπε ο Hysa.

Μιλώντας για το βιβλίο του, ο Hysa είπε ότι υπάρχουν και άλλες διαστάσεις που επηρεάζουν το εμπόριο όσον αφορά τους Αλβανούς και το Κότορ. Σύμφωνα με τον ίδιο, την εποχή εκείνη η Αλβανία ήταν πολύ πιο ζωντανή και είχε περισσότερα λιμάνια από ό,τι σήμερα.

Έδειξε επίσης ότι ένας μεγάλος αριθμός Αλβανών κληρικών είχε σημαντικό ρόλο.

"Όταν μιλάμε για τον κλήρο, είναι μια καίρια στιγμή. Από αυτή την άποψη, είναι τα εγκαίνια του καθεδρικού ναού του Κότορ το 1166, που εξακολουθεί να αποτελεί αναπόφευκτο μέρος της εικόνας του Κότορ σήμερα. Δύο από τις τρεις αψίδες καθαγιάζονται από δύο Αλβανούς επισκόπους. Αυτό συμβαίνει σε μια εποχή που το Κότορ είναι μέρος του Βυζαντίου", είπε.

Ο Oliver Svhmitt ξεκινά την κριτική του για το βιβλίο με την πρόταση: «Η αλβανική ιστορία είναι επίσης ναυτική ιστορία». Στην προβολή είπε ότι πρόκειται για τη θαλάσσια ή παράκτια διάσταση της αλβανικής ιστορίας.

"Πώς μπορεί αυτό το βιβλίο να τοποθετηθεί στην παράδοση της αλβανικής ιστοριογραφίας και όχι μόνο. ​​Εννοείτε στην παράδοση της Αδριατικής ιστοριογραφίας; Πού βλέπετε τη θέση του βιβλίου σας;" – είπε ο Σμιτ.

Ο Hysa αρχικά ανέφερε δύο αριστοκρατικές οικογένειες που έχουν αφήσει πολλά ίχνη στον κόλπο του Κότορ και στη Βενετία – τον ​​Μπρόνζα και τον Μπάλοβιτς – που ήταν Βενετοί καπετάνιοι πλοίων για αρκετές γενιές.

"Οι Ballovic και Bronza είναι ναυτικές δυναστείες. Μια άλλη πολύ ενδιαφέρουσα δυναστεία στον κόλπο του Κότορ είναι οι Vulovic Arbanasovic που μέχρι πρόσφατα διατήρησαν το όνομα Arbanasovic. Αυτές είναι τουλάχιστον τέσσερις γενιές με 55 διαφορετικούς αξιωματικούς που έχουν ταξιδέψει μέχρι την Ιαπωνία και άφησαν το στίγμα τους", είπε ο Hysa.

Το Κότορ έχει δώσει επίσης μεγάλη σημασία στην επικοινωνία. Είπε ότι η Βενετία διατήρησε την ταχυδρομική της υπηρεσία μέσω του Κότορ μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Εξηγώντας την επιρροή του παράγοντα Arbër στο Κότορ, έδωσε και παραδείγματα.

Για τον Schmitt, η ιδέα ότι η Αλβανία είναι κυρίως ορεινή χώρα είναι επίσης προϊόν της ενβεριστικής ιστοριογραφίας που περιέγραψε την Αλβανία ως ορεινή χώρα και, από θαλάσσια σκοπιά, είναι πιο περιορισμένη.

Εν τω μεταξύ, ο Hysa είπε ότι πιστεύει ότι είναι ένα καθιερωμένο στερεότυπο για τους νότιους Σλάβους ότι το βουνό ανήκει σε Αλβανούς.

Το βιβλίο του Hysa καλύπτει την ιστορία του Κότορ από τα εγκαίνια του καθεδρικού ναού το 1166 έως το τέλος του ενετικού Κότορ το 1797. Η μελέτη του Hysa εμβαθύνει στα βάθη της βόρειας Αλβανίας στην Αδριατική αλλά και στην άλλη πλευρά, στο ορεινό τμήμα.