Η ξαφνική στροφή της αμερικανικής πολιτικής: «Το Κοσσυφοπέδιο να γίνει πιο υπάκουο»

Η διπλωματική σύγκρουση στον Λευκό Οίκο μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει προκαλέσει έκπληξη στους συμμάχους τους αλλού. Οι ηγέτες της ΕΕ έσπευσαν να επιβεβαιώσουν την υποστήριξή τους στο Κίεβο, δεσμευόμενοι να εργαστούν από κοινού για τη διαρκή ειρήνη. Ο γρήγορος μετασχηματισμός της αμερικανικής πολιτικής έρχεται μετά από χρόνια απομόνωσης της Ρωσίας λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία και, αναπόφευκτα, εγείρει το ερώτημα: θα μπορούσε το Κοσσυφοπέδιο να αντιμετωπίσει παρόμοια μοίρα στη διαμάχη του με τη Σερβία; Ορισμένοι αναλυτές λένε όχι, αλλά, την ίδια στιγμή, προτείνουν στο Κοσσυφοπέδιο να γίνει "πιο ακούσιμο".

Από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο κύριος υποστηρικτής του Κιέβου - τόσο στρατιωτικά όσο και διπλωματικά. Αλλά σήμερα, τρία χρόνια αργότερα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ακούγεται πιο συμπαθητικός στη Ρωσία παρά στην Ουκρανία.

Κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης στον Λευκό Οίκο στις 28 Φεβρουαρίου, ο Τραμπ και ο αναπληρωτής του, Τζ.

Ο Τραμπ τον κατηγόρησε ότι «παίζει με τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων» και «με τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο» και του είπε ότι «μπορεί να επιστρέψει όταν είναι έτοιμος για ειρήνη».
Η αλλαγή της αμερικανικής πολιτικής δεν ξεκίνησε εδώ, αλλά τουλάχιστον πριν από δύο εβδομάδες.

«Σήμερα άκουσα: Α, δεν ήμασταν καλεσμένοι». Ήσουν εκεί για τρία χρόνια. Δεν έπρεπε ποτέ να το είχες ξεκινήσει. «Θα μπορούσατε να είχατε κάνει μια συμφωνία», είπε ο Τραμπ στις 18 Φεβρουαρίου.

Με αυτά τα απροσδόκητα σχόλια, φάνηκε να κατηγορεί την Ουκρανία για τη ρωσική εισβολή και πρότεινε ότι η χώρα μπορεί να είχε «κάνει μια συμφωνία» για να αποφύγει τον πόλεμο.

Η Ουκρανία, ωστόσο, εισέβαλε από τη γείτονά της τον Φεβρουάριο του 2022 και η συνεχιζόμενη σύγκρουση έχει γίνει η πιο θανατηφόρα στην Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Τραμπ, ακόμη και σε ανάρτησή του στα social media, χρησιμοποίησε σκληρή γλώσσα για να περιγράψει τον Ουκρανό πρόεδρο. Είπε ότι ο Ζελένσκι «αρνείται να διεξαγάγει εκλογές» και τον αποκάλεσε «δικτάτορα». Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Ουκρανός πρόεδρος «πρέπει να δράσει γρήγορα», διαφορετικά «θα μείνει χωρίς κράτος».

Ο Τραμπ φαίνεται να ενεργεί για να εκπληρώσει την υπόσχεσή του να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία το συντομότερο δυνατό. Αρχικά είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ενώ λίγες μέρες αργότερα, στις 18 Φεβρουαρίου, η αμερικανική και η ρωσική αντιπροσωπεία συναντήθηκαν στη Σαουδική Αραβία για να ξεκινήσουν συνομιλίες για τα συγκεκριμένα.

Αυτή ήταν η πρώτη άμεση επαφή μεταξύ των μερών από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 και μια ξαφνική αλλαγή στην αμερικανική πολιτική.

Όλα εξέπληξαν τόσο την Ουκρανία όσο και τους παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη, οι οποίοι, προς το παρόν, βρίσκονται στο περιθώριο των διαπραγματεύσεων.
Όμως, την ίδια στιγμή, έθεσε επίσης ερωτήματα για άλλες χώρες που εξαρτώνται από την υποστήριξη των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του Κοσσυφοπεδίου.

Με τη Σερβία να αρνείται να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της και με τον διάλογο μεταξύ τους να έχει μπλοκαριστεί εδώ και χρόνια, θα μπορούσε οι ΗΠΑ, υπό τον Τραμπ, να ακολουθήσουν παρόμοια προσέγγιση στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου;

Σε επιστολή που έστειλε ο πρόεδρος των ΗΠΑ στον Πρόεδρο του Κοσσυφοπεδίου, Vjosa Osmani, για τη 17η επέτειο της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου στις 17 Φεβρουαρίου, φέρεται να είπε ότι οι ΗΠΑ "θα συνεχίσουν να εργάζονται με το Κοσσυφοπέδιο για την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης". Δεσμεύτηκε επίσης ότι οι δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών θα επεκταθούν.

Ο συνταξιούχος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Άλον Μπεν-Μέιρ, λέει ότι σε αυτήν την κατάσταση, η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί, ωστόσο, να ευνοήσει τη Σερβία - είτε λόγω στενότερων δεσμών με τον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, είτε λόγω των επιχειρηματικών συμφερόντων του γαμπρού του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, στη Σερβία, είτε λόγω της επιρροής του απεσταλμένου του για ειδικές αποστολές, Ρίτσαρντ Γκρένελ, με συνεχή κριτική του πρωθυπουργού του Κοσσυφοπεδίου Αλ Κούρμπιν.

«Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο Τραμπ θα εγκαταλείψει το Κοσσυφοπέδιο», λέει ο Μπελ-Μέιρ, γιατί «γνωρίζει ότι για να διατηρήσει τη σταθερότητα στα Βαλκάνια, πρέπει να δημιουργήσει κάποιου είδους ισορροπία».

«Και στη συγκεκριμένη περίπτωση εμπλέκεται άμεσα και η ΕΕ». "Έχει στρατεύματα στο Κοσσυφοπέδιο και δεν μπορεί να το αγνοήσει σε αυτό το θέμα", λέει ο Αμερικανός καθηγητής στο πρόγραμμα Expose του Radio Free Europe.

Ο Ρίτσαρντ Κάπλαν, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, λέει ότι το Κοσσυφοπέδιο ήταν ιστορικά υπό πίεση από εξωτερικά μέρη, αλλά ότι είχε μια θέση στο τραπέζι.

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ίδιοι οι Κοσοβάροι μπορεί να κάνουν παραλληλισμούς με τους Ουκρανούς, αλλά οι ΗΠΑ έχουν χαμηλότερα συμφέροντα στη διαμάχη Κοσόβου-Σερβίας και αυτό «μειώνει την πιθανότητα ο Τραμπ να εγκαταλείψει το Κοσσυφοπέδιο, όπως έκανε με την Ουκρανία».

«Δεδομένου ότι ορισμένες από τις ενέργειες του Τραμπ περιγράφονται ως συναλλακτικές, μπορεί να προσπαθεί να δημιουργήσει σχέσεις με το Κοσσυφοπέδιο και τη Σερβία - αυτές που ανταποκρίνονται περισσότερο στα συμφέροντα των ΗΠΑ παρά στα συμφέροντα της ευρωπαϊκής κοινότητας ή των Δυτικών Βαλκανίων», λέει ο Caplan.
Κατά την πρώτη του θητεία ως πρόεδρος, από το 2017 έως το 2021, ο Τραμπ είδε την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ του Κοσσυφοπεδίου και της Σερβίας για την εξομάλυνση των οικονομικών σχέσεων.

Πολύ λίγο από αυτό το έγγραφο εφαρμόστηκε επί τόπου, αλλά ο Τραμπ είπε ότι ήταν «περήφανος για τους δύο ηγέτες» - τον τότε πρωθυπουργό του Κοσσυφοπεδίου, Avdullah Hoti, και τον πρόεδρο της Σερβίας, Aleksandar Vučić.
Φέτος, στην επιστολή που έστειλε στον πρόεδρο του Κοσσυφοπεδίου με αφορμή τη 17η επέτειο της ανεξαρτησίας, ο Τραμπ δεν αναφέρθηκε στον διάλογο για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Πρίστινα και Βελιγραδίου. Ομοίως, δεν το ανέφερε στην επιστολή που έστειλε στον πρόεδρο της Σερβίας, με αφορμή την Ημέρα της Κρατικής Πολιτικής, επίσης τον Φεβρουάριο. Και στις δύο επιστολές τόνισε πρωτίστως τη σημασία της συνεργασίας.

Παρόλα αυτά, ο καθηγητής Ben-Meir αναμένει ότι το Κοσσυφοπέδιο θα αντιμετωπίσει αυξημένες πιέσεις από τις ΗΠΑ να παραχωρήσει στη σερβική κοινότητα περισσότερη αυτονομία - κάτι στο οποίο η Σερβία επίσης επιμένει εδώ και χρόνια. Αν δεν γίνει αυτό θα είχε συνέπειες, λέει ο Ben-Meir, και απαριθμεί μερικά:

"Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να επιβάλουν κυρώσεις, μπορεί να μην βοηθήσουν οικονομικά το Κοσσυφοπέδιο, μπορεί να πιέσουν την ΕΕ να μην προωθήσει την ενσωμάτωση του Κοσσυφοπεδίου στην κοινότητά του."

«Έτσι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να ασκήσουν σημαντική πίεση, αν το θέλουν». «Γι' αυτό πιστεύω ότι δεν μπορείτε να αγνοήσετε αυτό που θέλουν οι ΗΠΑ», λέει ο Ben-Meir.

Προσθέτει ότι οι δεσμοί του Βούτσιτς με τη Ρωσία θα μπορούσαν επίσης να του επιτρέψουν να επηρεάσει την αμερικανική πολιτική. Εν τω μεταξύ, η οργάνωση μιας πιθανής συνάντησης μεταξύ Τραμπ και Πούτιν στο Βελιγράδι - η οποία φημολογείται στο παρελθόν - θα ενίσχυε ακόμη περισσότερο τη θέση της Σερβίας.

Για να αντιμετωπίσει όλα αυτά, ο Μπεν-Μέιρ λέει ότι το Κοσσυφοπέδιο πρέπει να επιδείξει ευελιξία, χωρίς να διακυβεύεται η ανεξαρτησία του.

«Να δημιουργηθεί η Ένωση Δήμων με Σερβική πλειοψηφία». Εάν δεν θέλετε εδαφικές ανταλλαγές, κάντε τον Σύνδεσμο και συνεργαστείτε με τη Σερβία, γιατί η Σερβία έχει μεγάλο ενδιαφέρον για αυτούς τους δήμους, αφού κατοικούνται από Σερβική πλειοψηφία. Ως εκ τούτου, πρέπει να επιδειχθεί ευελιξία σε αυτό το θέμα», λέει ο Ben-Meir.
Ο καθηγητής Caplan λέει ότι ο Τραμπ διανύει μόλις τον δεύτερο μήνα στην εξουσία και ότι η εξωτερική του πολιτική εξακολουθεί να διαμορφώνεται. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι η συμπεριφορά του με την Ουκρανία θα πρέπει να χρησιμεύσει ως σήμα για την προσέγγιση άλλων ανεπίλυτων συγκρούσεων και να κρατά τους ηγέτες τουλάχιστον σε επαγρύπνηση.

«Είμαι σίγουρος ότι οι Ουκρανοί αισθάνονται ότι έχουν ξεπουληθεί με πολλούς τρόπους. «Ως εκ τούτου, οι ανησυχίες ότι ο Τραμπ μπορεί να συμβιβαστεί με αρχές όταν αυτές εξυπηρετούν τα στενά συμφέροντά του, τα συμφέροντα των ΗΠΑ, είναι εύλογες», λέει ο Κάπλαν.

Μια τέτοια προφανής προσέγγιση έχει ήδη ανησυχήσει τους παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Ο νεοεκλεγείς καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς είπε ότι η ήπειρος πρέπει να ενισχύσει την ασφάλειά της το συντομότερο δυνατό προκειμένου να γίνει «ανεξάρτητη» από τις ΗΠΑ.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να εργάζεται με την Ουκρανία «για μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη».

Όμως, σε αντίθεση με αυτούς, οι ιστορικοί αντίπαλοι των ΗΠΑ ακούγονται πιο συμπαθείς στη συμπεριφορά και τη ρητορική του Τραμπ.

«Αν μου λέγατε μόλις πριν από τρεις μήνες ότι αυτά θα ήταν τα λόγια του Αμερικανού προέδρου, θα είχα γελάσει δυνατά», έγραψε ο αντιπρόεδρος του Ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, στο X, σχολιάζοντας τη δήλωση Τραμπ ότι «ο Ζελένσκι είναι δικτάτορας».

Ενώ ανακοινώνονται περισσότερες συναντήσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας για την Ουκρανία, οι αναλυτές δεν αναμένουν ότι η διαμάχη μεταξύ του Κοσσυφοπεδίου και της Σερβίας θα είναι ψηλά στην ατζέντα του Τραμπ - ειδικά όχι σύντομα.
Η Πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου, Vjosa Osmani, η οποία έχει ηγετικό ρόλο στην εξωτερική πολιτική της χώρας, δήλωσε ότι στοχεύει να ενισχύσει τη συνεργασία με την κυβέρνηση Τραμπ, ειδικά στον τομέα της άμυνας και των στρατηγικών επενδύσεων.

Ομοίως, ο πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου Αλμπίν Κούρτι, όταν συνεχάρη τον Τραμπ για την εκλογική του νίκη, είπε ότι ανυπομονεί να συνεργαστεί μαζί του προς όφελος της προόδου και της ειρήνης.

Το Radio Free Europe ρώτησε το Υπουργείο Εξωτερικών και Διασποράς στο Κοσσυφοπέδιο σχετικά με τις δραστηριότητές του στις ΗΠΑ, αλλά η απάντηση που έλαβε ανέφερε ότι "οι συμβάσεις λόμπι, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, παραμένουν εμπιστευτικές".

Οι αναλυτές λένε ότι η πλοήγηση σε αυτό το αβέβαιο τοπίο απαιτεί αναμφίβολα διπλωματικές δεξιότητες. Και, αν η ιστορία είναι οποιοσδήποτε οδηγός, οι μικροί σύμμαχοι συχνά πρέπει να προσαρμοστούν ή να μάθουν να ζουν με τις αποφάσεις που λαμβάνουν οι άλλοι για αυτούς.