Ο ερευνητής της οργάνωσης «Human Rights Watch», Φρεντ Άμπραχαμς, θυμήθηκε την εποχή που ασκήθηκε το κατηγορητήριο κατά του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και τις αντιδράσεις που είχε προκαλέσει αυτή η ενέργεια του Δικαστηρίου της Χάγης.
Ο Abrahams, καλεσμένος στην εκπομπή "Desku" του KTV όπου συζητήθηκε το θέμα "Ατιμώρητα εγκλήματα", είπε ότι ένιωσε εξαιρετική ευτυχία όταν πριν από 21 χρόνια κατατέθηκε κατηγορητήριο για εγκλήματα πολέμου κατά του πρώην προέδρου της πρώην Γιουγκοσλαβίας.
Όμως, λίγα χρόνια αργότερα, το 2006, ένιωσε μια εξίσου μεγάλη απόγνωση: ο Μιλόσεβιτς πέθανε χωρίς να μπορεί να περιμένει την ετυμηγορία για τα εγκλήματα που είχε διαπράξει στο Κοσσυφοπέδιο.
Αναλογιζόμενος το γεγονός πριν από 21 χρόνια, ο Abrahams λέει ότι είχε μεγάλη σημασία, καθώς έδινε ένα μήνυμα που κανείς δεν είχε λάβει μέχρι τότε. Σύμφωνα με τον ίδιο, η κατάθεση του κατηγορητηρίου έδειξε ότι δεν έχουν ασυλία ούτε οι κυβερνώντες. Ήταν το πρώτο κατηγορητήριο εναντίον ηγέτη μιας χώρας που κατηγορήθηκε για εγκλήματα πολέμου.
Ήταν μια νίκη της δικαιοσύνης, λέει.
«Νομίζω ότι αυτό το μήνυμα είχε έντονη απήχηση. Το ότι είσαι πρόεδρος ή πρωθυπουργός δεν σου δίνει ασυλία στη δικαιοσύνη. Ελπίζω ότι συνέβαλε και βοήθησε να κάνουμε τους ανθρώπους να σκεφτούν δύο φορές πριν εφαρμόσουν τέτοιες καταχρηστικές πολιτικές», είπε.
Ο Abrahams μίλησε επίσης για τις ανησυχίες και τα διλήμματα που είχε όταν κατατέθηκε το κατηγορητήριο στις 27 Μαΐου 1999.
«Θυμάμαι δύο διαφορετικές αντιδράσεις στο κατηγορητήριο. Και φυσικά το πρώτο ήταν η ακραία ευτυχία. Μάλλον δεν περιμέναμε να δούμε αυτή τη μέρα. Και εμείς οι διεθνείς ακτιβιστές, ίσως όλοι, σχεδόν όλοι ακτιβιστές, Κοσοβάροι ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλοι άνθρωποι στην περιοχή, όλοι βλέπαμε αυτή την τερατώδη συμπεριφορά, αυτές τις συμπεριφορές, αυτά τα τρομερά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που τεκμηριώναμε, που του αναφέραμε , και τελικά να υπάρξει κατηγορητήριο, να υπάρξει διαδικασία δικαιοσύνης για αυτόν τον άνθρωπο και άλλους ανθρώπους που θα οδηγηθούν στη δικαιοσύνη, ξέρετε, ήταν μια απολύτως χαρούμενη στιγμή. Από την άλλη, είχα και το πρόβλημα της ώρας της ανόδου του και ανέβαινε την εποχή των νατοϊκών βομβαρδισμών και ανησυχούσα. Και από αυτό το γεγονός, η χρονική στιγμή του κατηγορητηρίου θα άνοιγε την πόρτα στο Δικαστήριο να πολιτικοποιήσει το θέμα του κατηγορητηρίου, το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως πολιτικοποιημένο κατηγορητήριο -και δεν νομίζω ότι ήταν πολιτικοποιημένο θέμα- αλλά δημιούργησε το πιθανότητα για αυτήν την αμφιβολία ότι αυτή ήταν η δικαιοσύνη των νικητών, ότι αυτή ήταν η δύναμη της Δύσης να υποτάξει τον σερβικό λαό, και γνωρίζουμε επίσης ότι κατά τη διάρκεια της δίκης, αυτός (ο Μιλόσεβιτς) χρησιμοποίησε αυτή την κάρτα. Ανησυχούσα λίγο γι' αυτό εκείνη τη στιγμή», είπε ο Abrahams.
Λέει ότι ο λόγος του φόβου ήταν η συλλογή στοιχείων στο χωράφι. Δείχνει ότι υπήρχαν έρευνες πριν από τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ, αλλά όχι κατά τη διάρκεια αυτών.
«Θυμάμαι όταν συνάντησα τη φινλανδική ομάδα ιατροδικαστών στο Άμπρι, στο Άνω Άμπρι, μετά τη σφαγή του Σεπτεμβρίου. Ξέρετε, ήταν παντού, έκαναν έρευνα και νομίζω ότι τελικά συγκέντρωσαν αρκετά στοιχεία για να ανοίξουν μια υπόθεση. Υπήρχε τότε μια γενικευμένη πολιτική τάση, δεν το πιστεύω. Δεν άκουσα ποτέ καμία πρόταση ότι έγιναν τηλεφωνικές κλήσεις ότι υπήρχε άμεση πίεση για απαγγελία κατηγοριών. Φυσικά ήρθε ως ροή και δεν ήταν σε θέση με τις διεθνείς πολιτικές τάσεις εκείνης της εποχής. Θυμάμαι ότι τότε φοβόταν ότι η κατάθεση αυτού του κατηγορητηρίου θα ωθούσε τις σερβικές δυνάμεις στο έδαφος να κινηθούν ακόμη πιο αποφασιστικά εναντίον του άμαχου πληθυσμού, να διαπράξουν εγκλήματα και να ενεργήσουν ακόμη πιο βάναυσα από ό,τι είχαν ήδη κάνει», είπε.
Ο ερευνητής του HRW λέει ότι ανησυχούσε ότι η χρονική στιγμή της απαγγελίας, στα τέλη Μαΐου 1999, θα χρησιμοποιηθεί από τους επικριτές του Δικαστηρίου της Χάγης.
«Ένιωσα ότι τα στοιχεία ήταν πολύ ισχυρά και, μην ξεχνάτε κάτι, το πρώτο κατηγορητήριο επικεντρώθηκε μόνο στο Κοσσυφοπέδιο και αργότερα επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει τη Βοσνία και την Κροατία. Νομίζω ότι στην περίπτωση του Μιλόσεβιτς δεν ενεπλάκη ούτε η Κροατία. Όμως, ξέρετε, είχαν νέα στοιχεία από το Κόσοβο και με αυτά έφεραν την υπόθεση μπροστά», πρόσθεσε.
Ο Αμπραάμς συνέχισε τη δουλειά που κάνει σήμερα, ακόμη και όταν ο Μιλόσεβιτς παραδόθηκε στο Δικαστήριο της Χάγης και ξεκίνησε η δίκη. Λέει ότι και τότε είχε δύο συναισθηματικές αντιδράσεις, όπως όταν κατατέθηκε το κατηγορητήριο.
«Το ένα ήταν το άγχος, ξέρεις. Αυτός ήταν ένας άντρας που παρακολουθούσα δέκα χρόνια πριν από αυτή τη συνάντηση, τεκμηριώνοντας τα εγκλήματα που είχα δει από πρώτο χέρι που είχε κάνει στους ανθρώπους της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων των Σέρβων, και το να κάθομαι μπροστά του ήταν εκφοβιστικό. Και επίσης αναδεικνύεται η δουλειά σου, η επαγγελματική σου σταδιοδρομία, μπορείς να αμφισβητηθείς, θα σε εξετάσουν ανοιχτά και πρέπει πάντα να είσαι σταθερός σε αυτό που πιστεύεις και σε αυτό που έχεις δουλέψει επαγγελματικά και όλο αυτό ήταν ένα συγκεκριμένο αίσθημα άγχους. Από την άλλη, ήταν πολύ διασκεδαστικό. Ξέρετε, για μένα προσωπικά, μια φωτεινή στιγμή στην καριέρα μου να αντιμετωπίσω αυτό το άτομο, να τον κοιτάξω στα μάτια και να πω τα γεγονότα που ήξερα ότι ήταν αληθινά και να νιώθω ότι συνέβαλα. Και να προσθέσω κάτι ακόμα. Εάν θεωρείτε τη δουλειά μου ως ερευνητή παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η δουλειά μου είναι βασικά να ακούω ιστορίες, να τις επικυρώνω και να τις λέω δυνατά. Έτσι, είχα επισκεφτεί μια ντουζίνα χωριά γύρω από το Κοσσυφοπέδιο για να ακούσω από τους ανθρώπους τι είχε συμβεί, και η δουλειά μου ήταν να το πω στο δικαστήριο. Και για μένα ήταν μεγάλη ευθύνη, γιατί ένιωθα ότι έδινα φωνή στους ανθρώπους που είχαν υποφέρει από αυτή την τρομερή σύγκρουση. Προφανώς και πολλοί μάρτυρες ήρθαν να καταθέσουν για τις προσωπικές τους εμπειρίες. Αλλά ήταν μεγάλη ευθύνη και επίσης προνόμιο να μιλήσω και να δώσω δύναμη στα δεινά των ανθρώπων από τις τρομερές πολιτικές αυτού του ανθρώπου. Και από αυτή την άποψη, ήταν μεγάλη ευχαρίστηση και μια στιγμή που θα θυμάμαι», θυμήθηκε ο Abrahams το έργο.
Για αυτόν, ο θάνατος του Μιλόσεβιτς, χωρίς να περιμένει την ετυμηγορία για τα εγκλήματά του, ήταν τρομερή είδηση. Ο Abrahams δεν ήθελε αυτόν τον θάνατο, λέει ότι ήταν πρόωρος.
«Νομίζω ότι όλοι μας στερήθηκαν και ειδικά τα θύματα των εγκλημάτων του στερήθηκαν αυτή την ευκαιρία. Άρα ο θάνατός του ήταν πρόωρος», πρόσθεσε.
