Botë

Emetimi i karbonit ngrihet globalisht, por bie në Kinë

Ekipi i Friedlingstein - së bashku me raporte të tjera shkencore – ka vlerësuar se Toka mund të vendosë vetëm 380 miliardë tonë metrikë (419 tonë amerikanë) dyoksid karboni në ajër përpara se ajo të arrijë pikën 1.5 gradë. Kjo është rreth 9 deri në 10 vjet emetime, që do të thotë se globi ka të ngjarë të arrijë atë pikë rreth vitit 2031 ose 2032. “Koha për 1.5 po mbaron”, ka thënë shkurt ai

Djegia e qymyrit, naftës dhe gazit natyror në botë këtë vit ka vendosur një për qind më shumë dyoksid karboni që bllokon nxehtësinë në ajër sesa vitin e kaluar, një lajm i keq për luftën kundër ndryshimeve klimatike, por kthesë të çuditshme, sipas shkencëtarëve që gjurmojnë emetimet.

Ndotja e karbonit në Kinë është ulur me 0.9 për qind këtë vit krahasuar me vitin 2021, ndërsa emetimet në Shtetet e Bashkuara ishin 1.5 për qind më të larta, thuhet në studimin nga shkencëtarët në Global Carbon Project të publikuar të premten në bisedimet ndërkombëtare për klimën në Egjipt. Të dyja janë tendenca të kundërta afatgjate. Emetimet amerikane kanë rënë në mënyrë të qëndrueshme ndërsa emetimet kineze ishin në rritje – deri sivjet.

Në të dyja rastet, është reagimi ndaj pandemisë dhe ndoshta pak i krizës energjetike të krijuar nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia, ka thënë autori kryesor i studimit Pierre Friedlingstein nga Universiteti i Exeterit. Ai ka shtuar se këta dy faktorë i bëjnë të dhënat e këtij viti kaotike dhe të vështira për t'u nxjerrë nga tendencat. Izolimi i Kinës në vitin 2022 në përpjekje për të kontrolluar COVID-19 që ka nisur valët e reja është faktor kryesor në rënien e emetimeve në këtë shtet, ka thënë ai.

Pjesa më e madhe e kërcimit ishte në transport - makina dhe udhëtime ajrore - me kufizimet e njerëzve në udhëtim gjatë pandemisë, ka shtuar Friedlingstein.

Ndërsa ndotja globale e karbonit është ende në rritje, ajo nuk po rritet me shpejtësi aq të shpejtë sa 10 ose 15 vjet më parë. Por në përgjithësi shkencëtarët kanë thënë se ky është lajm i keq sepse po e shtyn Tokën më afër pikës kritike dhe më pas po kalon pragun e miratuar globalisht të kufizimit të ngrohjes në 1.5 gradë Celsius (2.7 gradë Fahrenheit) që nga kohërat para-industriale.

“Kjo do të thotë që ne më mirë të bëhemi gati të kalojmë objektivin dhe të hyjmë në një botë që njerëzit nuk e kanë përjetuar kurrë”, ka thënë shkencëtari i klimës në Universitetin e Princetonit, Michael Oppenheimer, i cili nuk ishte pjesë e ekipit hulumtues.

Ekipi i Friedlingstein - së bashku me raporte të tjera shkencore – ka vlerësuar se Toka mund të vendosë vetëm 380 miliardë tonë metrikë (419 tonë amerikanë) dyoksid karboni në ajër përpara se ajo të arrijë pikën 1.5 gradë. Kjo është rreth 9 deri në 10 vjet emetime, që do të thotë se globi ka të ngjarë të arrijë atë pikë rreth vitit 2031 ose 2032. “Koha për 1.5 po mbaron”, ka thënë shkurt ai.

“Ky është lajm i keq”, ka thënë shkencëtari i klimës në Universitetin e Brownit, Kim Cobb, i cili nuk ishte pjesë e ekipit hulumtues. “Është e vështirë të shohësh ndonjë shtresë argjendi në rritjen e emetimeve, kur ne duhet të përgjysmojmë emetimet deri në vitin 2030 për të mbajtur ngrohjen globale në një minimum absolut”.

Në vitin 2022, bota është në rrugën e duhur për të vendosur 36.6 miliardë tonë metrikë (40.3 miliardë ton amerikanë) dyoksid karboni në ajër nga përdorimi i energjisë dhe çimentos, ka llogaritur studimi. Kjo është pesha e Piramidës së Madhe të Gizës në dyoksid karboni që derdhet çdo 75 minuta.

Përveç që Shtetet e Bashkuara panë rritje të emetimeve, India pati një rritje prej 6% në vitin 2022, ndërsa Evropa pati një rënie prej 0.8%. Pjesa tjetër e botës kishte një rritje mesatare prej 1.7% të ndotjes së karbonit.

Ndotja nga qymyri u rrit me 1% nga viti i kaluar, për naftën u rrit me 2% dhe për gazin natyror u ul me 0.2%, thuhet në raport. Rreth 40% e dyoksidit të karbonit vjen nga djegia e qymyrit, 33% nga nafta dhe 22% nga gazi natyror, ka thënë Friedlingstein.

Ekipi llogarit nivelet e emetimeve deri në fillim të vjeshtës duke përdorur të dhënat e ofruara nga vendet më të larta të emetimit të karbonit, duke përfshirë SHBA-në, Kinën, Indinë dhe Evropën, dhe më pas bën parashikime për pjesën tjetër të vitit.

Ndërsa ka kufizime për parashikimet, Oppenheimer ka thënë se “Ky është ekipi A për emetimet e CO2 dhe ciklin e karbonit. Ata e dinë se çfarë po bëjnë”.

Emetimet e karbonit nga lëndët djegëse fosile ranë 5.3% në vitin 2020, por u rikuperuan me 5.6% vitin e kaluar, të nxitura nga Kina, dhe tani kanë fshirë plotësisht rënien e pandemisë dhe janë kthyer në një trend ngadalë në rritje, ka thënë Friedlingstein.

“Ekipi gjithashtu shikon emetimet e përgjithshme, duke përfshirë efektet e përdorimit të tokës. Kur merret parasysh përdorimi i tokës, emetimet janë të sheshta, nuk rriten pak”, ka shtuar ai.