Botë

Si po e ndryshon Evropën politika e gjelbër

Dikur talleshin nga shumë si hipi idealistë, partitë e gjelbra rritën pjesën e tyre të votave në 13 vende evropiane në zgjedhjet më të fundit kombëtare. Në gjashtë prej këtyre vendeve - Austri, Belgjikë, Finlandë, Irlandë, Luksemburg dhe Suedi - partitë e gjelbra kanë një pjesë të pushtetit në qeveritë e koalicionit

Një oqean konservativ blu mbulon hartën elektorale në shtetin jugor të Gjermanisë, Bavaria.

E megjithatë vota konservatore në fakt pësoi rënie në të gjithë Gjermaninë në zgjedhjet federale të muajit të kaluar, ndërsa të Gjelbrit arritën suksesin e tyre më të madh deri më tani.

Në një palë zgjedhje të dominuara nga ndryshimet klimatike, të Gjelbrit ia kanë dalë të shtrijnë terrenin në Bavari. Për herë të parë një kandidat i të Gjelbërve u zgjodh drejtpërdrejt për të përfaqësuar Bavarinë në Parlamentin federal, shkruan BBC-ja.

Është simbolikë e rritjes së vazhdueshme të mbështetjes për partitë e gjelbra evropiane, nga Hungaria deri në Finlandë.

Shenjë e rëndësishme ndryshimi

Deputetja e re, Jamila Schäfer, u ndie e kënaqur kur kujtoi fitoren e saj të befasishme në Mynihun Jugor, si zonë zgjedhore, me një diferencë të vogël prej 0.8 për qind. Vetëm një herë më parë CSU-ja e kishte humbur zonën elektorale që nga viti 1976.

“Kjo është një shenjë e madhe ndryshimi”, tha zonja Schäfer për BBC-në.

Të Gjelbrit fituan 14.8 për qind të votave në mbarë vendin, duke shkuar përtej rrënjëve të tyre të eko-protestës me Annalena Baerbockun si kandidate për kancelare. Tani ata janë në bisedime për të ndarë pushtetin si pjesë e një koalicioni trepalësh.

Schäfer, 28 vjeçe, është zëvendëskryetarja federale e të Gjelbërve dhe është përfaqësuese tipike e një partie që ka pësuar një ndryshim kombëtar pas viteve të ndarjes së pushtetit në disa shtete gjermane.

Ajo u ngjit në radhët e Rinisë së Gjelbër, duke marrë pjesë në grevat e shkollave kundër reformave në arsim, shumë kohë përpara se aktivistja suedeze, Greta Thunberg, të bënte emrin e saj duke ikur nga mësimet për protestat e klimës.

Aktivistja Luisa Neubauer thotë se ndërgjegjësimi për "katastrofën klimatike" është "më i lartë se kurrë" midis gjermanëve.

Ndryshimet klimatike janë renditur vazhdimisht në sondazhet e opinionit përpara zgjedhjeve si më seriozet me të cilat përballet Gjermania.

Megjithatë, Schäfer synoi fushatën e saj "afër njerëzve" në Mynihun Jugor me çështje për strehimin, pensionet dhe taksat.

Image

Jamila Schäfer është zgjedhur drejtpërdrejt deputete e të Gjelbërve nga Bavaria në Parlamentin federal

Fidanët jeshile të suksesit

Dikur talleshin nga shumë si hipi idealistë, partitë e gjelbra rritën pjesën e tyre të votave në 13 vende evropiane në zgjedhjet më të fundit kombëtare. Në gjashtë prej këtyre vendeve - Austri, Belgjikë, Finlandë, Irlandë, Luksemburg dhe Suedi - partitë e gjelbra kanë një pjesë të pushtetit në qeveritë e koalicionit.

Në të gjitha ato raste, të Gjelbrit po u bëjnë presion partnerëve të tyre që të miratojnë objektiva më ambicioze për uljen e emetimeve të karbonit. Diku tjetër, kryebashkiakët e gjelbër të Amsterdamit dhe Budapestit synojnë neutralitetin e karbonit deri në vitin 2050 dhe 2030 respektivisht - për të balancuar gazrat serë të emetuara dhe të absorbuara nga qytetet e tyre, kujton transmetuesi publik britanik.

Ndërsa në Skoci, Partia e Gjelbër atje po drejton një plan prej 45 miliardë dollarësh për të dekarbonizuar ngrohjen si pjesë e një marrëveshjeje për ndarjen e pushtetit në Qeverinë e transferuar të vendit.

Pavarësisht suksesit të zgjedhjeve të muajit të kaluar për të Gjelbërit gjermanë, edhe bashkë-udhëheqësja Baerbock pranoi se ata nuk kishin arritur të përmbushnin vlerësimet e hershme të sondazheve të opinionit: “Ne donim më shumë. Nuk e arritëm këtë”.

Duke pasur parasysh urgjencën e frenimit të emetimeve, çfarë po i pengon të Gjelbrit?

Besimi dhe frika nga ndryshimi

Një shpjegim është se partitë kryesore në të gjithë Evropën kanë ngritur ndryshimet klimatike në krye të agjendave të tyre.

“Nëse jeni të shqetësuar për klimën, nuk do të thotë se do të votoni të Gjelbrit”, tha Adam Fagan, shkencëtar politik në Kolegjin Mbretëror të Londrës. “Kjo do të thotë që ju do të kontrolloni me kujdes manifestet e partive kryesore për kredencialet e tyre të gjelbra”.

Partitë e gjelbra priren të ecin më mirë në vendet me sisteme më proporcionale, siç përdoret nga Bashkimi Evropian për zgjedhjet e tij parlamentare. Për shembull, blloku i të Gjelbërve/EFA fitoi 25 vende me 10.8 për qind të votave në zgjedhjet e 2019-s për Parlamentin Evropian.

“Njerëzit mendojnë se ardhja e të Gjelbërve në pushtet (në BE) është më pak e rrezikshme”, tha Philippe Lamberts, bashkëpresident i të Gjelbërve/EFA.

“Nga e djathta dhe e majta, ka gjithmonë një pyetje që varet mbi ne: a mund t'ua besoni të Gjelbërve me të vërtetë ekonominë?”

Rezultatet e zgjedhjeve kombëtare sugjerojnë se përgjigja është jo.

Për të reduktuar emetimet, të Gjelbrit thonë se nevojiten ndryshime të mëdha strukturore në ekonomi. Ndërsa ato reforma janë të nevojshme, ato i trembin njerëzit dhe i shtyjnë ata të votojnë të gjelbrit, tha zonja Schäfer.

“Ata janë të shqetësuar se do të jenë humbësit e transformimit të madh”, tha deputetja. "Është një mungesë kontrolli nga e cila njerëzit kanë frikë. Por ne duhet t'i bindim njerëzit se politika jonë nuk ka të bëjë me heqjen dorë nga kontrolli”.

Image

Në 13 shtete evropiane, të Gjelbrit janë bërë pjesë e parlamenteve, derisa në 6 prej tyre kanë pushtet ekzekutiv

“Vrasja e planetit”

Është edhe më e vështirë në vendet e Evropës Jugore dhe Lindore, ku mbështetja për partitë e gjelbra është e fragmentuar ose nuk ekziston. Sondazhet tregojnë se ndryshimi i klimës është larg nga një përparësi kryesore në vendet post-komuniste si Polonia, Republika Çeke dhe Lituania.

Votuesit dhe partitë politike atje janë përgjithësisht më të shqetësuara për zhvillimin ekonomik ose migrimin, duke ia lënë çështjet mjedisore grupeve të shoqërisë civile.

Lamberts beson se votuesit e gjejnë mesazhin se modeli i vendit të tyre “po vret planetin” është i pakëndshëm.

Ndryshe nga shumë prej shteteve të tjera të ish-bllokut sovjetik, partitë e gjelbra kanë depërtuar në Hungari.

Partia e gjelbër, LMP, ka fituar vende në tri palë zgjedhje kombëtare radhazi që nga viti 2010, ndërsa dialogu mori 11.9 për qind të votave në një aleancë me socialistët hungarezë më 2018.

Suksesi i dialogut erdhi nën udhëheqjen e Gergely Karacsonyt, i cili u zgjodh kryebashkiak i Budapestit në vitin 2019.

Ai mundi presidentin nacionalist, duke mbledhur partitë opozitare pas platformës së tij liberale dhe duke premtuar zgjidhje jo vetëm për çështjet mjedisore, por edhe ato ekonomike dhe sociale.

“Në Hungari sot ka tri kriza të ndryshme. Një krizë demokratike, një krizë sociale dhe një krizë mjedisore”, tha kryebashkiaku i Budapestit për BBC-në. Avantazhi i lëvizjes së gjelbër është se ka propozime për të tria.

Ai i lidhi politikat e gjelbra si pyllëzimi urban dhe transporti publik pa karbon me të dhënat e dobëta të Hungarisë për cilësinë e ajrit dhe probleme të tjera mjedisore.

Veçanërisht në vendet post-sovjetike, tha kryebashkiaku, drejtësia sociale duhet të shkojë paralelisht me transicionin e gjelbër.

“Ne nuk mund t'i vendosim kostot e qëndrueshmërisë në segmente të pafavorizuara të shoqërisë”.

Ajo që funksionoi në Budapest nuk mund të pasojë domosdo diku tjetër, por kandidatët e gjelbër kanë arritur sukses zgjedhor ku kanë kanalizuar pakënaqësinë e votuesve, kanë bashkuar opozitën dhe kanë diversifikuar ofertën e tyre përtej mjedisit.

Nëse të Gjelbërit mund të bashkohen mbi këto përfitime, ka një të ardhme për ta në koalicione, tha profesor Fagan.

“Politika e gjelbër në Evropë po bëhet më e madhe dhe më e fortë, dhe jam e sigurt se do të rritet në vitet e ardhshme”, tha zonja Schäfer.

Përgatiti: Rexhep Maloku