Arbëri

Konsultat për presidentin, me kushtëzime

Prishtinë, 6 dhjetor – Tradita e pazareve, shantazhit e imponimit të votës së lirë pritet ta përcjellë edhe zgjedhjen e presidentit të ri. Konsultat e paralajmëruara nga Lidhja Demokratike për postin e presidentit do të nisin me qëndrime të betonuara prej partive që kanë synime për këtë post. Derisa partneri aktual në Qeveri, Ramush Haradinaj i AAK-së, vazhdon të insistojë në postin e shefit të shtetit, edhe partneri potencial, PDK-ja, aktualisht në opozitë, ka kushtëzuar votën me të drejtën për të propozuar kandidatin.

Veç paralajmërimeve nga kreu i LDK-së, Isa Mustafa, dhe kryeministri Avdullah Hoti, ende nuk dihet kur do të nisin konsultat me partitë politike. Këshilltarja politike e kryeministrit, Antigona Baxhaku, i ka thënë “Kohës” të dielën se kjo mbetet të shihet gjatë javës.

PDK-ja ende nuk ka pranuar ndonjë ftesë, por tashmë e ka bërë të qartë pozicionin e saj. Zëdhënësi i kësaj partie, Avni Bytyqi, i ka thënë “Kohës” se nuk kanë kushte, por vetëm ndjekin parimet, raporton KOHA.

“Ne po e presim ftesën zyrtare për të kuptuar formatin dhe përmbajtjen e diskutimit. Nuk mund t’i paragjykojmë rrethanat, PDK është në opozitë. Si të tillë, ne edhe do të veprojmë. Kryetari në detyrë, z. Hoxhaj, e ka bërë të qartë që nëse kërkohet vota jonë si parti opozitare, ne insistojmë në të drejtën për të propozuar kandidatin. Për situata hipotetike nuk mund të përgjigjem”, ka thënë Bytyqi.

PDK-ja i dha mbështetje javën e kaluar Ligjit për rimëkëmbje ekonomike, pas një sërë dështimesh që të votohet në mungesë të votave nga koalicioni qeverisës. Por, Bytyqi e mohon se ky është sinjal që mund të përfshihen në qeverinë aktuale.

“Është fatkeqësi që një pjesë po mundohen t’ia reduktojnë meritën e PDK-së për Ligjin për rimëkëmbje ekonomike. PDK-ja me muaj të tërë e ka bërë të qartë se ne nuk mund ta votojmë një ligj që në përmbajtje nuk ka mekanizma financiarë për ta mbështetur sektorin privat, punëtorët, të papunët dhe shërbyesit civilë që janë në front të parë kundër pandemisë. Vota e PDK-së ka qenë votë për qytetarët dhe ekonominë dhe fare nuk ka të bëjë me ndonjë temë tjetër”, ka deklaruar ai.

Selmanaj: Pa fajin tonë, vendi mund të shkojë në zgjedhje

Prej disa muajsh, kandidaturën për president e ka shpallur Ramush Haradinaj (AAK), megjithëse nuk e ka mbështetjen e LDK-së. Zyrtarë të AAK-së kanë thënë se nuk heqin dorë nga kandidati i tyre edhe me çmimin që të shkohet në zgjedhje të parakohshme, nëse partitë nuk e mbështesin atë.

“Ne e kemi qëndrimin tonë dhe partitë e tjera politike e dinë këtë. Tash të shohim në konsulta dhe negociata si ka me shku procesi”, ka thënë deputeti i AAK-së, Rasim Selmanaj. “Pa fajin tonë vendi shkon në zgjedhje, kjo varet prej LDK-së e PDK-së, eventualisht edhe prej Vetëvendosjes”.

Por, Lëvizja Vetëvendosje e ka bërë të qartë se nuk përkrah asnjë kandidat për president të vendit pa zgjedhje të jashtëzakonshme.

Sipas nenit 86.3 të Kushtetutës, secili shtetas i Republikës së Kosovës mund të nominohet si kandidat për President të Republikës së Kosovës, “nëse ajo/ai siguron nënshkrimet e të paktën tridhjetë (30) deputetëve të Kuvendit të Kosovës. Deputetët e Kuvendit mund të nënshkruajnë vetëm për një kandidat për President të Republikës së Kosovës”.

Pa votat e AAK-së, LDK-ja e PDK-ja nuk mund ta zgjedhin presidentin

LDK-ja dhe PDK-ja e kanë të pamundur ta zgjedhin presidentin vetëm me përkrahjen e komuniteteve joshumicë, pa 14 votat e deputetëve të Aleancës. Sipas Kushtetutës, presidenti mund të zgjidhet me 61 vota, por me kushtin që 80 deputetë të marrin pjesë në votim.

Edhe pse Kushtetuta nuk e përcakton kohën brenda së cilës duhet të shpallen kandidaturat, pas dorëheqjes së kreut të shtetit procedurat mund të nisin menjëherë. Ndërkaq, 60 ditë është afati brenda të cilit duhet të zgjidhet presidenti, në momentin që fillojnë ato. Në rast të dështimit, Kuvendi shpërndahet dhe vendi shkon në zgjedhje të parakohshme.

Përfaqësues të shoqërisë civile thonë se posti i presidentit vazhdon të trajtohet si pjesë e pazareve politike.

“Partitë politike kohën e fundit janë duke e parë pozitën dhe institucionin si pazar e tregti. Këto po ndodhin që nga ngjarja e emërimeve politike të ndryshme deri më tani, e sidomos tani te çështja e presidentit. Ne besojmë se është shumë e rëndësishme të mos ketë tregti e biznes ndërmjet partive politike për çështjen e presidentit”, ka thënë për “Kosovapress” Allen Meta nga Instituti Demokraci për Zhvillim (D4D). “Ai (presidenti v.j) duhet të jetë unifikues dhe i pajtueshëm për të gjitha partitë politike, jo vetëm për partnerët e koalicionit. Duke marrë parasysh se mandati i tij është pesëvjeçar dhe si i tillë besojmë se presidenti duhet t’i përfaqësojë të gjitha partitë politike dhe të gjithë qytetarët”.

Nëse partitë politike nuk arrijnë ta zgjedhin presidentin e ri deri në prillin e vitit të ardhshëm, vendi mund të futet në krizë institucionale dhe paqartësi kushtetuese.

Sipas Kushtetutës, “posti i ushtruesit të detyrës së Presidentit të Republikës së Kosovës nuk mund të ushtrohet për një periudhë më të gjatë se gjashtë muaj”. Vjosa Osmani i ka mbushur një muaj prej se ka marrë detyrën, ditën kur presidenti Thaçi u dorëhoq pas konfirmimit të aktakuzës nga Gjykata Speciale.

Pazaret me presidentin

Që prej pasluftës, posti i presidentit është një histori pazaresh, shantazhesh e votimesh me detyrim.

Nën tymin e gazit lotsjellës, presidenti i fundit Hashim Thaçi kishte arritur të zgjidhet në këtë pozitë tek në raundin e tretë të votimit. Në të parin siguroi vetëm 50 vota, duke thyer kështu një rekord të zi, ngaqë prej pasluftës e këtej nuk kishte marrë ndonjë president kaq pak mbështetje në ndonjë rreth votimi. Kuorumin ia siguroi LDK-ja, që bashkëqeveriste me PDK-në. Edhe kundërshtimet e kampit të LDK-së ishin zbutur pas disa pazareve. Në procesin zgjedhor të Thaçit kishte votuar edhe Alma Lama, deputete që me muaj rresht kishte thënë se nuk do t’ia bënte kuorumin. Më pas ajo u shpërblye duke u dërguar ambasadore në Itali.

Ndërkaq, Atifete Jahjaga përbënte emër anonim në Kosovë deri më 2011, kur u përmend si emër konsensual i tri partive për ta bërë presidente. Në fakt, ishte emër që e sponsorizoi ambasadori amerikan i asaj kohe, Christopher Dell.

Pasi Gjykata Kushtetuese e kishte shpallur jokushtetuese zgjedhjen e kryetarit të Aleancës Kosova e Re (AKR), Behgjet Pacolli, në krye të shtetit, Dell kishte ulur në tryezë Isa Mustafën e LDK-së, që ishte në opozitë, bashkë me Thaçin e Pacollin që ndodheshin në koalicion qeverisës. Thaçi, Mustafa e Pacolli kishin firmosur një marrëveshje me të cilën bëhej presidente një oficere policie, deri atëherë emër i panjohur në publik.

Vetë Pacolli kishte treguar prapaskenat e marrëveshjes. Sipas tij, emrin e Jahjagës ambasadori Dell e kishte nxjerrë nga zarfi, duke i lënë “gojëhapur” të tre liderët partiakë.

Para Jahjagës, Behgjet Pacolli mezi ishte “zgjedhur” president shteti pas shumë prapaskenave. Gjatë seancës së Kuvendit ku votohej për kreun e shtetit, Pacolli kishte qenë më shumë i zënë me leximin e mesazheve të cilët, sipas asaj që pati zënë fotokamera, ishin instruksione për sjelljet dhe pritjet gjatë votimit të tensionuar. Disa korrespodenca dëshmonin për ndërhyrje në vullnetin e disa deputetëve të PDK-së. Ndonëse ishin në koalicion me partinë e Pacollit, nuk e donin atë në majë të pushtetit. Pacolli mundi ta shijonte kolltukun e presidentit vetëm 35 ditë. Gjykata Kushtetuese pati dhënë verdiktin se zgjedhja e tij ishte antikushtetuese, ngaqë në proces ishte vetëm një kandidat dhe gjatë votimit nuk kishte kuorum. Fatmir Sejdiu ishte president para Pacollit, si njeriu që e pasoi Ibrahim Rugovën në post. Por, Kushtetuesja e rrëzoi edhe Sejdiun, pasi mbante të njëjtën kohë postin e kreut të shtetit dhe atë të liderit të partisë.